OVER WATER – 84

 

| 25-03-2017 | 10.30 uur |


 

OVER WATER – 84

 

18 maart
Naar de start geweest van de opruimactie ‘schone Maas‘. Dit keer was de Maasoever rond Overdiepse Polder aan de beurt. Tientallen opruimers gingen, ondanks het regenachtige weer en de windvlagen, aan de slag om de Maasoevers te ontdoen van veel (plastic)afval. Dit soort acties maken deel uit van een wereldwijde actie om aandacht te vragen voor de plastic soep die de zeeën van de wereld vervuilt.   

20 maart
Vandaag de waterschapsdag 2017 in Theater Diligentia in Den Haag. Wat mij dan altijd opvalt is het gebruik van geluid bij dit soort bijeenkomsten. Het aftellen van de start van het programma, zelfs in aanwezigheid van de minister van Infrastructuur en Milieu, gebeurt op een geluidsniveau dat snel 10 tot 15 decibel boven het niveau ligt dat schadelijk is voor de oren. Ik zou moeten waarderen dat het hele programma was opgebouwd rondt het thema: ‘klimaatverandering centraal’, waarbij zo nu en dan een stelling werd gedeponeerd waarover gestemd werd (eens of oneens). Dat geeft mij soms reden tot een glimlach. “Af en toe een nat pak op de fiets hoort erbij in Nederland”. 82 % was het eens met deze stelling. Kijkend naar het electoraat in de zaal was mijn gedachte dat zeker 80 % van de zaal niet hun eigen pak (kostuum of mantelpakje) bedoelde, omdat de kans groot is dat fietsen voor hen hooguit een bezigheid voor in het weekeinde was en niet zozeer voor woon-werkverkeer.

Gerrit Hiemstra van Weather Impact B.V. hield een inspirerend verhaal met als titel: “het klimaat wacht niet op ons”. Ik vond het jammer dat zijn verhaal vrijwel uitsluitend over water(overlast) ging en nauwelijks over hittestress. Hij vermeldde als klimaatverandering wel een keer extreme hitte. Maar in een betoog van 15 minuten hooguit 15 seconden over extreme hitte is wat mij betreft een gemiste kans, terwijl hittestress met regelmaat tot ‘oversterfte‘ lijdt en de aanpak van hittestress bijna één op één ook een positief effect heeft op het voorkomen van wateroverlast. 

Gezien de actualiteit van de verkiezingen en de kabinetsformatie liet hij ook zien wat de verschillende partijen, volgens de doorrekening van hun programma’s door het CBS, over hebben om jaarlijks uit te geven om de klimaatdoelen van Parijs te halen. Dat liep van ruim 16 miljard euro door GroenLinks tot 0 euro door het CDA (u kent ze wel de partij van het “rentmeesterschap”). In zijn betoog verwees hij naar de klimaatscenario’s van het KNMI. Ik vond in zijn betoog vooral leuk dat hij de waterschappen a-politiek noemde. Ik ben het daar van harte mee eens. Waterbeleid kent geen politieke kleur! Ik vond het buitengewoon jammer dat in het ruime uur discussie op het podium tussen de minister van I & M (mevr. Schultz van Haegen-Maas), de voorzitter van de Unie van waterschappen (de heer Oosters) en de voorzitter van de commissie water van de VNG (mevr. Adema) uit hun mond niet één keer het woord hittestress viel op te tekenen. Zelfs niet toen aan het slot van de discussie een filmpje werd getoond over een prachtig project om hittestress op een schoolplein in Meppel aan te pakken. Toen richtte de discussie zich op bewustwording van het publiek ten aanzien van klimaatadaptatie.

Soms denk je dit kan beter. Zo vertelde een beleidsambtenaar van de gemeente Zwolle, met als achtergrond een plein waar iedere meter versteend was en het enige water bestond uit een betonnen bak met stenenranden, over de gemeentelijke inzet om burgers te bewegen hun tuinen te ontstenen en te vergroenen. Een beetje een lachertje. Gemeenten/ambtenaren geef liever het goede voorbeeld. De enige die van mij een complimentje krijgt is watergraaf Stefan Kuks van waterschap Vechtstromen. In een kort filmpje noemde hij de gewenste aanpak van hittestress. Nu nog de inhoudelijke discussie over dit onderwerp op een volgende waterschapsdag! Ik hoop dat de aanwezige waterschapsbestuurders de woorden van de Unie voorzitter, de heer Oosters “Leiderschap is bewustzijn van wat er in je omgeving gebeurt”, nu ook qua hittestress gaan oppakken.

21 maart
Gisteren kregen de bezoekers van de waterschapsdag 2017 een krant uitgereikt (uitgaven van Nederland MVO) over klimaatadaptatie. Van de 20 pagina’s gingen er 19,6 over water en slechts een klein stukje ging over hittestress. Jammer en een gemiste kans. Door hittestress is er iedere zomer vermijdbare oversterfte, terwijl veel maatregelen tegen hittestress ook goed uitpakken voor de aanpak van wateroverlast. Hittestress en de mogelijkheden om dit door vergroenen aan te pakken, krijgt nog steeds van de beleidsmakers niet die aandacht die zou moeten.

In de morgen de DB vergadering met als agendapunten onder andere: de managementletter 2017-1, extra budget voor blauwe diensten, aanpak waterplantenoverlast voor hengelsportverenigingen en de kadernota.

In de middag een overleg met de dijkgraaf en in de avond het bestuurlijk overleg over de Roode Vaart met onder andere de wethouders van de gemeente Moerdijk en vertegenwoordigers van de provincies Noord-Brabant en Zeeland, waarbij de stand van zaken en de aanbesteding centraal stond. 

22 maart
In de morgen een bijeenkomst over crisisbeheersing met de collega’s van waterschap de Dommel en waterschap Aa en Maas.

In de middag het ‘Energie- en Ruimte Atelier in Terheijden over de windopgave na 2020. Voor het eerst hoorde ik de term ‘geluidsabsorberend landschap’. De suggestie was het landschap geluidsabsorberend te maken om zo de acceptatie van windmolens van de bevolking te vergroten. Op de website van de Atlas Natuurlijk Kapitaal vond ik wat informatie over dit onderwerp. Dit is een nadere studie waard!

23 maart
Ik ben aanwezig geweest bij de talkshow ‘het klimaat draait door’ in het Van der Valk hotel te Tiel. Het was een mooie ervaring deels omdat ik veel (oud) collega’s ontmoette van waterschappen waar ik ooit in het algemeen bestuur zat, zoals de waterschappen Rivierenland en Rijn en IJssel, alsmede het voormalige waterschap Alm en Biesbosch. Het was voor mij bijzonder dat ik de kans kreeg om het probleem van hittestress door ‘het doordraaien van het klimaat’ onder de aandacht kon brengen. In de gesprekstafelrondes kwam hittestress niet aan de orde. Tussen de tafelgespreksrondes was er steeds een optreden van “Beperkt Houdbaar” (improvisatiecomedy). Hun formule is deels gebaseerd op suggesties vanuit het publiek. Daar maakte ik dankbaar, met een paar zinnen toelichting, gebruik van. Hun vormgeving op dit onderwerp was prachtig en prompt kwam hittestress daarna aan de gesprekstafel wel aan de orde. Gespreksdeelnemer John Jacobs (strategisch adviseur Rotterdam Resilient City) verwees zelfs naar mijn opmerkingen. Voor mij was de dag helemaal geslaagd toen een paar collega’s onder verwijzing aan mijn Rioneddag 2017 optreden mij Mister Hittestress noemden. Dat is nu precies de bedoeling hittestress moet tussen de oren komen en dat ze mij daaraan koppelen vind ik prima.

24 maart
Ik ben naar de PAL lezing geweest in het provinciehuis van Zuid-Holland met als titel: “Kwaliteit is geen toeval, een pleidooi voor een visie op komende transities”, gegeven door Harm Veenenbos (provinciaal adviseur ruimtelijke kwaliteit). De lezing was een uitleg over zijn werkprogramma 2017-2019, aangevuld met te bespreken stellingen. Mijn benadering was dat bij grote infrastructurele werken, zoals de aanleg en verbreding van snelwegen en dijkverbeteringen (onder andere verwoord in het hoogwaterbeschermingsprogramma), het adagium van RWS ‘sober en doelmatig’ is. De praktijk is dan soms, qua ruimtelijke kwaliteit, ‘somber en matig’. Het nieuwe politieke geroep van participatie/gebiedsontwikkeling levert veel ‘ideeën’ op maar ook geen of weinig geld voor die vaak mooie ideeën. Men kijkt dan vaak verwachtingsvol naar het waterschap als ideeënophaler en dus mogelijke suikeroom. Maar die suikeroom heeft bijna altijd slechts lege zakken!

 

Louis van der Kallen



OVER WATER – 83: SYSTEEM MURA, DIJKMUURTJES EN KISTDAMMEN

 

| 18-03-2017 | 12.30 uur |


 

OVER WATER – 83

 

De afgelopen weken heb ik, als portefeuillehouder cultuurhistorie, een paar keer aan de orde gehad de vraag hoe om te gaan met relicten van oude dijkverbeteringen, zoals de betonnen muurtjes op ’t Vaartje en de Waspiksedijk nabij Waspik en Haringmanblokken op de dijk langs het Volkerak tussen industriegebied Dintelmond en Willemstad. Reeds in mijn tienerjaren, toen ik soms ging varen met een bootje vanuit de Rattekaai op de Oosterschelde en bewondering koesterde voor het mooie robuuste betonwerk uitgevoerd volgens systeem Muralt, had ik al belangstelling voor dijken. Misschien was een deel van de bewondering wel gelegen in het feit dat het werk was uitgevoerd onder de verantwoordelijkheid van een bijna naamgenoot, Leo Kalle (geboren in 1843 en Westdorpe en overleden in 1930 in Rilland-Bath), als dijkbaas.

Muraltmuur gezien vanaf de kade, de Rattekaai

Mulraltmuur zeezijde

herinneringsplaat

Havenhoofd Rattekaai

De betonnen muurtjes op de dijk bij Waspik zijn relicten uit vroegere tijden, toen de dijk goedkoop werd verhoogd met dit soort muurtjes met openingen waar vloedplanken in konden worden gezet. 

Muurtje bij Waspik

Opgeknapt muurtje bij Waspik

Muurtje geschikt voor vloedplanken

De muurtjes tussen Noordschans en Willemstad zijn een soort Muralt muurtjes, waar nu aan de buitenzijde veelal grond tegenaan is gebracht. Ook hier werden doorgangen (coupures) gemaakt die met vloedplanken gesloten konden worden.

Dijkmuurtje tussen Willemstad en Noordschans

Dijkmuurtje bij de Wachter

 

Tussen Willemstad en Dintelmond maakte ik nabij de Mannesmannweg een aantal foto’s van een Haringmankistdam. Deze kistdammen werden na de watersnoodramp gemaakt met zogenoemde betonnen Haringmanblokken, die gevuld werden met grond. De Zeeuwse firma Haringman-beton levert nog materialen die gebruikt worden bij de aanleg en versterking van dijken.

Kistdam bij het Volkerak

Gevulde Haringmanblokken

Als waterschapbestuurder probeer ik voornoemde dijkrelicten in het landschap te behouden, want ook latere generaties moeten, wat mij betreft, in de gelegenheid blijven in hun omgeving te kunnen leren van hoe onze voorouders bouwden aan hun veiligheid en daarbij iets toevoegden aan het landschap.

13 maart
Een PHO over de dijkverbetering Geertruidenberg/Amertak. Ik ging naar huis met ruim 8 centimeter stukken over dit project.

15 maart
Een PHO over een eventueel voor te financieren dijkverbeteringsproject in het dijktracé Willemstad/Tonnekreek/Noordschans en een PHO over de 8 centimeter stukken over de dijkverbetering Geertruidenberg/Amertak. Daarna ben ik het dijktracé Willemstad/ Tonnekreek/Noordschans gaan bekijken.

Hoog bezoek in de tuin van Bouvigne, zelfs een eend weet vanaf zijn plekje op de haag te genieten van het uitzicht.

 

Louis van der Kallen



OVER WATER – 82

 

| 10-03-2017 | 19.15 uur |


 

OVER WATER – 82

 

6 maart
Bestuurlijk overleg met wethouder Jaap Kamp (portefeuille planet) van de gemeente Moerdijk. Agendapunten waren onder andere: de stand van zaken van het project “Sloten  Oevers en Dijken op Orde”, het Havenbedrijf Moerdijk, de samenwerking en de relatie in den brede, het gebiedsproces, de Keenehaven, de Keenesluis, de EVZ Dintel-Tonnekreek, beheer en onderhoud, de verbetering regionale waterkeringen, de klimaatadaptatie en de samenwerking ‘Kinderboerderij’.

Diverse PHO’s onder andere over de A27, beek en kreekherstel rond Dongen en de Zuiderwaterlinie.

7 maart
DB met als agendapunten onder andere: de aanpak van de gebiedsprocessen, de kadernota, het projectplan Roode Vaart door Zevenbergen, de keuze onderwerp art. 109a onderzoek 2017 (beek- en kreekherstel), onderhoud Boomvaart, de voortgangsrapportage waterstaatkundige toestand regionale keringen, de aanleg van een inspectiepad op de dijk langs het Schelde-Rijnkanaal tussen de brug bij Nieuw-Vossemeer en Benedensas.

Een portefeuillehoudersoverleg over de gebiedsprocessen in de gemeenten Waalwijk, Loon op Zand, Tilburg en Goirle.

In de avond een bijeenkomst met de Stichting Duinboeren over een gebiedsontwikkelingsplan Duinboeren. Vertegenwoordigd waren verder de gemeenten Loon op Zand, Haaren, Tilburg, Heusden, Dongen, het waterschap de Dommel en de provincie.

8 maart
Stuurgroep Zuider Water Linie in het provinciehuis waar alle komende activiteiten aan de orde kwamen, alsmede het communicatieplan. 

In de avond het AB met als agendapunten onder andere: sturen op hoofdlijnen, het projectplan EVZ/beekherstel Rillaersebaan, verleidingsplan innovatie, de kansrijke alternatieven voor dijkversterking Geertruidenberg en Amertak. 

9 maart
PHO over de voortgang PAS project Westelijke Langstraat.

In de middag de bestuurlijke adviesgroep A27 met uitleg over de vervanging van de drie bestaande bruggen. Namens de drie betrokken waterschappen (Hoogheemraadschap Stichtse Rijnlanden, Rivierenland en Brabantse Delta) heb ik samen met collega Goos den Hartog aandacht gevraagd voor de wenselijkheid de flessenhals, die bruggen vaak zijn in de rivier, te verminderen. Het kan ook niet zo zijn dat RWS droog (de wegen), door verkeerde zuinigheid, RWS nat (de dijken en rivieren) op kosten jaagt door verdere bovenstroomse dijkverzwaringen nodig te maken. Graag bruggen op pijlers in plaats van grondlichamen in het winterbed van de rivieren. Zelf vroeg ik aandacht zowel van RWS als van de provincie Noord-Brabant voor de cultuur-historische waarde van de Keizersveerbrug, die ooit bij Moerdijk lag en waar toen zwaar om gevochten is en die voor veel streekgenoten een deel is van onze ziel en geschiedenis.

Foto onderweg genomen deze week: hoog water van de Aa of Weerijs

 

Louis van der Kallen



OVER WATER – 81

 

| 04-03-2017 | 18.00 uur |


 

OVER WATER – 81

 

De vastenavonddagen zijn voor mij dagen om te lezen waar ik normaal niet aan toekom. Ik heb in één keer “Assetmanagement in Waterstad, handreiking assetmanagement stedelijk water” uitgelezen. Voor de gemiddelde mens niet echt een boek om in één keer tot je te nemen. Toch is deze Stowa/Rioned uitgave (2016/28), voor gemeentelijke (riool)asset beheerders het lezen meer dan waard. Hiermee kan geld bespaard worden en de te leveren dienst kwalitatief verbeterd. Het is een taai onderwerp en een taai geschreven boek, maar soms is werk gewoon taai en soms ligt daar ook de uitdaging. Voor meer informatie kijk op www.riool.net/HASW

28 februari
In de avond ben ik naar het symposium “aandachtspunten voor het waterbeleid” geweest georganiseerd door de Stichting De Levende Delta. Ik kom altijd graag in het kantoor van waterschap de Scheldestromen, omdat ik in het verleden daar ook als lid van het algemeen bestuur van het voormalige waterschap Zeeuwse Eilanden heb mogen vergaderen. Sprekers waren Ir. Frank Spaargaren (“waar moet Zeeland zich op voorbereiden bij een zeespiegelstijging van 1 meter in 2100”), Ing. Frans Koch (“Stormvloedkering in de Westerschelde voor 2050”) en Ir Wil Lases (“Het gevaar van de onbegrepen verzilting in Zeeland”). Frank Spaargaren maakte het publiek duidelijk dat vóór het einde van deze eeuw de stormvloedkering in de Nieuwe Waterweg, de Haringvlietsluis en de Oosterscheldekering  afgeschreven zullen zijn en niet meer die bescherming zullen bieden die dan nodig is. Hij pleitte om niet in gedeelten van de delta te denken bij de noodzakelijke oplossingen, maar integraal naar oplossingen te zoeken voor het gehele deltagebied. Frans Koch presenteerde een plan tot afsluiting van de Westerschelde inclusief een innovatief overslagstation voor containers (NGICT). Wil Lases ging in op de verzilting van de Delta (op de website van Ons Water publiceerde hij daar eerder over). Hij pleitte onder andere voor verzoeting van het Grevelingenmeer.

Nu mijn portefeuille tijdelijk is uitgebreid met onder andere de boezemkades en regionale waterkeringen in het oostelijke deel van het werkgebied van waterschap Brabantse Delta, heb ik gelezen “Visie op de regionale waterkeringen 2016. Verder bouwen op een goed fundament”,  uitgegeven door de STOWA. Een leerzaam geschrift.

2 maart
De AB bijeenkomst van het afscheid van onze dijkgraaf Carla Moonen. Veel sprekers en veel lovende woorden.

3 maart
In de middag een bijeenkomst bij een boomkweker in Wernhout over de toepassing van Bokashi als bodemverbeteraar. Bokashi is een van oorsprong Japanse methode om organisch restmateriaal gefermenteerd terug te geven aan de bodem en op die wijze het humus- en organische stofgehalte in de bodem te verhogen. Hierdoor worden vocht en mineralen beter vastgehouden in de bodem en wordt ook het bodemleven meer divers.

Louis van der Kallen