Formeel zijn de stukken van de CWK openbaar. Helaas zijn ze in de praktijk niet bereikbaar voor de burger, de media of een eenvoudig AB lid. Als oud lid van de CWK en als AB lid wil ik echter graag op de hoogte blijven van alle ontwikkelingen op het vlak van waterkeringen.
Mijn verzoek aan uw bestuur is dan ook te regelen dat ondergetekende en mogelijk ook andere geïnteresseerde AB leden tijdig kunnen beschikken over de CWK stukken, zodat ondergetekende ook een afweging kan maken of het bezoeken als toehoorder van een formeel openbare CWK vergadering de moeite waard is.
De afgelopen maanden heb ik diverse overleggen bijgewoond die te maken hebben met dijkverbeteringen, onder andere in het rivierengebied. Het valt dan op dat op een belangrijk onderdeel, de financiering van rivierverruiming middels de mogelijke overheveling van gelden bestemd voor dijkversterking (de dijkrekening), de meningen fors verschillen. De dijkrekening kent een eigen financiering. De versterking van primaire keringen die in beheer zijn van een waterschap, worden bekostigd op basis van cofinanciering. Hiervoor is door het Deltafonds de Dijkrekening ingericht, waaraan de waterschappen gezamenlijk 40% bijdragen en het Rijk 50%. De resterende 10% bestaat uit een projectgebonden aandeel van het betrokken waterschap, bedoeld als doelmatigheidsprikkel. Waterschappen ontvangen dus 90% van de geraamde kosten van een ‘sober en doelmatig ontwerp’.
Het lijkt logisch om bij de financiering van waterveiligheidsverbeteringen, zoals dijkversterkingen en rivierverruiming, beide te zien als twee communicerende vaten. Als de rivier verruimd wordt, is een dijkversterking minder snel nodig. Toch staan binnen de waterschappen de neuzen nog niet dezelfde kant uit. Per 1 januari 2017 is wettelijk geborgd dat de vermeden kosten voor de dijkversterking, als gevolg van rivierverruimingsmaatregelen, aangewend kunnen worden voor de bekostiging van de betreffende rivierverruimingsmaatregel. De uitgangspunten die afgesproken zijn binnen de Stuurgroep Hoogwaterbeschermingsprogramma voor het bepalen van de vermeden kosten, en het beschikbaar stellen van dit budget, worden nader uitgewerkt voor toepassing in de praktijk. Momenteel werkt een werkgroep, bestaande uit een afvaardiging van waterschappen, de UvW, provincies, HWBP en het Rijk, aan deze nadere uitwerking. Vraagstellingen die de werkgroep behandelt zijn onder andere:
Op welke niveaus kan uitwisseling plaatsvinden en wat zijn hiervan de voor- en nadelen?
Wat zijn denkbare scenario’s voor de financiële uitwisseling tussen rivierverruiming en dijkversterking in relatie tot de verschillende programmeringen van dijkversterking en rivierverruiming?
Op welke wijze en op welk detailniveau kan de uitwisselingsbijdrage op een doelmatige en transparante wijze worden bepaald?
Op welke wijze kunnen eventuele nieuwe afspraken rondom de uitwisseling tussen dijkversterking en rivierverruiming worden geborgd?
Voor de waterschappen is het van belang dat:
de berekening van de vermeden kosten goed verantwoord kan worden naar alle waterschappen (methode, werklast en detailniveau berekening);
de waterschappen een realistisch beeld kunnen geven van de vermeden kosten dijkversterking door rivierverruiming (verwachtingsmanagement);
de betreffende rivierverruimingsmaatregelen leiden tot een taakstelling/waterstandslijn voor de dijkversterking en daarmee voldoende zekerheid van de realisatie van de rivierverruimingsmaatregel om bij het ontwerp van de dijkversterking rekening mee te kunnen houden.
In de laatste bijeenkomst van de CWK (Commissie Waterkeringen van de Unie) is gesproken over het vraagstuk of en hoe de eventueel vermeden kosten voor dijkversterking door rivierverruiming aangewend kunnen worden voor rivierverruiming. Afgesproken is dat over dit vraagstuk een adviesnotitie/verkenning wordt gemaakt. Bij de CWK bespreking werd duidelijk dat een aantal waterschappen, voornamelijk die met zeedijken, de uitwisseling een greep uit de kas van de dijkrekening vinden. Wat daarbij meespeelt is dat de uitwisseling lijkt op het belonen van voormalig slecht gedrag. In het verleden werd, als er ruimte van de rivier ‘gestolen’ werd door ontwikkelingen in het buitendijkse rivierbed, er geen geld gestort voor de door deze ‘diefstal’ veroorzaakte noodzaak tot dijkversterkingen. Terwijl er nu bij buitendijkse dijkversterkingen compensatie wordt verlangd. Er zijn tal van voorbeelden dat in de laatste tientallen jaren veel ruimte van de rivier is gestolen en dat pas met het Ruimte voor de Rivierprogramma het bewuszijn daarover is gegroeid.
Omdat ik ook vergaderingen bezoek waarbij vrijwel uitsluitend waterschappen, gemeenten en provincies met rivierdijken betrokken zijn, zoals de Stuurgroep Delta Maas, de Stuurgroep RBOM/DHZ (Regionaal Bestuurlijk Overleg Maas en Deltaplan Hoge Zandgronden) en het Bestuurlijk overleg Bedijkte Maas, valt mij het enorme verschil in perceptie op! Zij vinden de uitwisseling c.q. financiering vanuit de dijkrekening voor rivier verruimende maatregelen heel normaal en logisch en gaan er vanuit dat dit ook (ruimhartig) gaat gebeuren. Over een morele plicht vanwege de ‘diefstal’ in het verleden wordt niet gesproken. Maar ook de grondhouding ten aanzien van de uit te voeren projecten is totaal anders. Bij de CWK discussies hanteert ieder waterschap de norm dat een dijkversterking ‘sober en doelmatig van ontwerp’ moet zijn. Logisch want het gaat over geld wat voor 40 procent door de gezamenlijke waterschappen wordt opgebracht en voor 50 % door de landelijke belastingbetaler.
Bij de Maas overleggen wordt er gepleit voor het “sparen van bijzondere dijken”. Uit de gebruikte argumenten blijkt dat dit dijken zijn die landschappelijk bijzonder zijn of die cultureel/historisch bijzonder zijn of waar geen bestuurlijk of politiek draagvlak voor een project is. Dit kan leiden tot projecten die aanzienlijk minder kosteneffectief zijn, waarbij per bestede geldeenheid aanzienlijk minder waterstandsdaling wordt gerealiseerd dan bij een project waarbij sprake is van een ‘bijzondere dijk’.
In mijn persoonlijke benadering kan van uitwisseling alleen sprake zijn als beide manieren van werken aan waterveiligheid gebaseerd zijn op dezelfde uitgangspunten. Voor mij is dat ‘sober en doelmatig’. Hierbij zou in gedachten gehouden moeten worden: de toekomst en daarmee de duurzaamheid van de maatregelingen. Als wat nu voor een ‘bijzondere dijk’ gehouden wordt in de komende 100 jaar alsnog aangepakt moet worden, is het ‘sparen’ daarvan slechts een duur uitstel van executie. Zeker als het gaat om ‘niet in mijn achtertuin’ gedrag moeten politici en bestuurders meer oog krijgen en houden op wat in de toekomst nodig en onvermijdelijk is. Dan is voor mij sober en doelmatigheid van ontwerp en uitvoering de na te streven norm!
Voor meer informatie over waterveiligheid en de lopende toetsingen en normen kijk eens op de volgende websites.
Er is een benchmark inundatiemodellen ontwikkeld. De benchmark bestaat uit een functionaliteitenlijst waarmee bepaald kan worden voor de oplossing van welke vraagstukken welk modelinstrument het beste gebruikt kan worden. De benchmark laat zien dat de kwaliteiten van de bij de modellering betrokken rioolmodelleurs, hydrologen en rioolontwerpers/bouwers en de beschikbaarheid van goede data (mede) bepalend zijn voor de uitkomsten van het model. De benchmark kan waterschappen en gemeenten helpen bij de keuze van het te gebruiken instrument.
De benchmark komt goed van pas bij de door gemeenten en waterschappen uit te voeren stresstest in het kader van het Deltaplan Ruimtelijke Adaptatie om de knelpunten bij wateroverlast in beeld te brengen.
24 oktober Een bezoek aan het archief. Diverse PHO’s, onder andere over: de Keenesluis/nationale sluizendag, dijkverbetering Amertak/Geertruidenberg en PHO’s ter voorbereiding van bestuurlijke overleggen met de gemeenten Drimmelen, Geertruidenberg en Dongen, alsmede een afspraak bij Avans Hogescholen.
25 oktober Een bezoek aan Pukkemuk om bij te praten over de plannen van dit bedrijf in relatie met de realisering van een stukje EVZ. In de avond de AB vergadering met agendapunten: SNB, de ambitie en strategie waterkwaliteit, een aantal grondaankopen, het projectplan EVZ Laakse Vaart en het projectplan Kleine Melanen.
26 oktober Vandaag de nationale sluizendag op het terrein van de Volkeraksluizen, mede ter gelegenheid van 50 jaar Volkeraksluizen, waarbij ik samen met vertegenwoordigers van RWS en de provincie mocht bekend maken dat gelden beschikbaar worden gesteld om de Keenesluis te behouden voor de toekomst. In de middag heb ik de presentaties nabij de Keenesluis bijgewoond.
27 oktober PHO over de Amertak/Geertruidenberg en over een project in Waalwijk. Daarna de ingebruikname van kano passeerbaar gemaakte krooshek in de Aa of Weerijs, die ik zelf al kanoënd passeerde. Na de brug of de Ruitersboslaan keerden we veilig en droog terug aan wal.
19 september In de morgen een overleg met de projectleiders van het Phario/bioplastic project. Hierin kon ik mijn beroepsmatige kennis over plastics en de productieprocessen inbrengen.
In de middag in het kader van de European Social Innovation Week de workshop “waarom moeilijk doen als het samen kan”.
20 september DB vergadering met onder andere de agendapunten: de renovatie bedrijfsgebouwen op de RWZI’s Bath, Nieuwveer en Rijen en de nota Bestuurlijke vernieuwing: sturen op hoofdlijnen. Voor mij was het belangrijkste de intentieovereenkomst “inrichting beekherstel en ecologische verbindingszones gemeente Tilburg”, een sluitstuk van een lang bestuurlijk traject. Nu komt de uitvoering. Vanwege de ENECO tour, waardoor Bouvigne slecht bereikbaar was, waren we voor de vergaderlocatie uitgeweken naar het Novotel in Breda. Dat leverde de kennismaking op met wat wielerploegen die dat hotel die dag als uitvalsbasis hadden.
21 september Een hele dag doorgebracht bij de nationale groendag bijeenkomst te Capelle aan den IJssel met vele interessante lezingen van onder andere Eduardo Marin Salinas van de Urbanisten. Een goed verhaal over een onderzoek in Zwolle waarbij helder werd gemaakt wat investeren in vergroening van de stad aan baten in euro’s opleverden op terreinen van waterberging, WOZ waarden, klimaat/hittestress, volksgezondheid en sociale samenhang. Voor mij een openbaring om te zien dat via een model (TEEB) inzichtelijk kon worden gemaakt wat investeren in groen en water aan maatschappelijke winst kan opleveren. De diverse lezingen gaven mij behoorlijk wat stof tot nadenken. Wat op dit soort bijeenkomsten ook leuk is, zijn de persoonlijke gesprekken die je kan hebben met jonge mensen die met hart en ziel zich inzetten voor een meer ‘groene wereld’. Eén van hen was Sara Reijnders met een pas gestart persoonlijk blog over groene onderwerpen.
Water kwam ruim aan bod met onder andere een lezing van Dijkgraaf en voorzitter van de Unie van Waterschappen Hans Oosters. Wat mij echter het meest zal bij blijven was een lezing over een dijkverzwaringsproject in Capelle, omdat voor mij helder werd dat ze er in de Randstad soms voor mij niet alleen rare, maar ook ondenkbare methoden op nahouden om draagvlak bij de gemeente of de burgerij te bereiken. Zo betaalde het waterschap de taxatiewaarden van 19 bomen die gekapt werden. Hierbij moet bedacht worden dat deze bomen illegaal waren. Want de keur (een waterschapsverordening met de kracht van een wet), ook van het betrokken waterschap, verbiedt al sinds jaar en dag bomen op een dijk/waterkering. Veel geld storten in een gemeentelijk groenfonds voor de kap van illegale bomen is voor mij ondenkbaar! Overtreding van wetgeving kan nooit leiden tot betaling van ‘schade’. De betaling had andersom moeten zijn wegens het illegaal beschadigen van een waterkering door boomgroei. Dit soort, in mijn ogen, absurde betalingen maken dijkverzwaringen soms onnodig duur. En uiteindelijk moeten de burgers en bedrijven deze ‘meerkosten’ opbrengen.
Capelle aan den IJssel was de winnaar van de titel groenste stad 2016. Soms is bij zo’n bekroonde gemeente nog veel te verbeteren. Hun Stadsplein is totaal verhard. Voor de gelegenheid was de ingang naar de congreslocatie tijdelijk een beetje ‘groen’ gemaakt.
In de avond de bijeenkomst van de werkgroep bestuurlijke vernieuwing.
22 september In de morgen de bijeenkomst van de Commissie ROV van de regio Hart van Brabant met voor mij als belangrijk agendapunt: de regionale opgaven in relatie tot PAS (programmatische aanpak stikstof) onder andere over het gebied Loonse en Drunense duinen en de Westelijke Langstraat.
23 september De uniecommissie CWK met als agendapunten onder andere: de ‘visie op de regionale keringen’ en het kennisplatform Risicobenadering, met in de middag een werkbijeenkomst.
