29 mei In de morgen een overleg over het dijkverbeteringproject Geertruidenberg/Amertak.
In de middag een vergadering van de stuurgroep A27, waarbij ik naast wethouder van Groos van Waalwijk zat. Ik ben bezig herbestemmingen te vinden voor de delen van de oude Moerdijkbrug (die voor onze provincie van z’n grote betekenis is geweest en een geschiedenis heeft die schreeuwt om behoud), die nu dienst doen als de Keizersveerbrug over de Bergsche Maas. Aan wethouder van Groos deed ik de suggestie om eens te kijken of één deel niet iets zou zijn als vervanger van de veel te krappe Veerwegbrug over het Oude Maasje. Hij vond het iets om na te vragen in zijn organisatie. De Veerwegbrug is voor het moderne (landbouw) verkeer weliswaar veel te smal, maar is vermoedelijk wel een Marshallhulp brug en daarmee heeft zij ook een te koesteren geschiedenis. De eerste zaadjes tot behoud van delen van de oude Moerdijkbrug zijn geplant.
30 mei DB vergadering met als agendapunten o.a.: de kadernota 2018-2027, uitvoeringskrediet AWP 2.0, veranderplan duurzaamheid, MER Westelijke Langstraat, voorkeursalternatief herinrichting Markdal, brieven Slikpolder.
De komende weken ben ik op vakantie en zal Over Water niet het karakter hebben van een dagboek maar meer gaan over waterideeën.
UCHIMIZU Met de simpele oude Japanse techniek van water sprenkelen, uchimizu, is extreme hitte in een stedelijke, bebouwde omgeving te verminderen. Dat is de conclusie van een onderzoek door Anna Solcerova van de TU Delft. Het effect is het grootst op momenten dat het nog niet zo warm is.
Het is al lang bekend dat het in een stedelijke omgeving warmer is dan op het platteland. Dit wordt het ‘Urban Heat Island’ genoemd. Stenen absorberen en houden meer zonnestraling gevangen dan bodem en vegetatie. Daardoor warmt de stad op. Daarnaast veroorzaken menselijke activiteiten warmte. Het Urban Heat Island-effect is al zo’n 200 jaar bekend. Maar al veel langer bestaan er methodes om hitte in stedelijke gebieden te temperen. ‘Uchimizu is zo’n techniek, die in Japan al sinds de 17e eeuw wordt toegepast’. Huizen, tempels en tuinen en hun omgeving worden besprenkeld om het oppervlak en de lucht te koelen en om stof te laten neerdalen. In Tokyo wordt deze methode weer gebruikt. De lokale autoriteiten promoten uchimizu als een ‘slimme manier om koel te blijven’. De metingen werden uitgevoerd in Delft. De conclusie is dat uchimizu altijd werkt; de grond wordt sowieso koeler. Het effect is het grootst op momenten dat het nog niet zo warm is. En in de schaduw is het effect groter dan in de zon.
21 mei Open dag op Bouvigne. Er was veel te zien en voor mijn beleving was het drukker dan andere jaren. Het meest te bekijken waard vond ik de tot regenton omgebouwde Bredase afvalcontainers en de opblaasbare noodwaterkering (alleen de kleur verbaasde mij).
De waterbak met slootleven trekt altijd veel jeugdige belangstelling. Het weer werkte mee en de percussieband met een aantal waterschapsmedewerkers verhoogde de sfeer. Voor mij een mooie afsluiting van de week van Ons Water!
22 mei Samen met collega Kees de Jong een overleg met een boseigenaar over de status en het daaraan verbonden onderhoud van een watergang.
In de avond een informatiebijeenkomst over het dijkverbeteringsproject Geertruidenberg/Amertak, waarbij ik een vol uur vragen beantwoordde over de keuze van het Dagelijks Bestuur om de dijk rond de Slikpolder niet te verbeteren, maar een nieuwe dijk aan te leggen ten zuiden van de Slikpolder.
23 mei De dijkwerkersdag 2017 te Utrecht. Het programma was opgebouwd rondom vier subthema’s: innovatie, inspiratie, ideeënpitch en verbinden. Bij het onderdeel ideeënpitch werden drie ideeën gepresenteerd. Een idee voor een energiecentrale drijvend in de rivier, waarbij de stroming van de rivier werd benut om energie te winnen, werd de winnaar. Er was ook een idee om autobanden te benutten in de dijkenbouw, waarbij deze gevuld met grond gestapeld werden. Voor mij een oud idee wat veel lijkt op de vroegere Haringman blokken die in de jaren vijftig gebruikt werden om snel een dijk te verhogen. Een ander idee was een floodlabel om het overstromingsrisico van wijken, straten en huizen in kaart te brengen. Eén van de workshops die ik volgde ging over het geven van gastlessen op scholen. Informatie daarover is te vinden op de website https://www.watereducatie.nl/
24 mei In de morgen de opening van het heringerichte gebied Weerijs-Zuid. Ik verving hier collega Jacques van der Aa, die node gemist werd. Op grote schaal zijn de eerder gestelde doelen voor landbouw, natuur, water, recreatie, wonen en werken bereikt en is het gebied aantrekkelijker en leefbaarder geworden voor ondernemers, bewoners en recreanten en krijgen flora en fauna meer kansen.
In de middag een PHO over de Keenesluis en heb ik de stuurgroep Vitaal Leisure Landschap bijgewoond waar de gezamenlijke uitvoeringsagenda en doelstellingen zijn besproken.
13 mei De opening van de Lage Vuchtpolder. De ontvangst was op de kinderboerderij Parkhoeve, gelegen aan Tussen de Dijken te Breda waar tal van wateractiviteiten waren om kinderen vertrouwd te maken met water. Zo konden ze onder andere met plasticbuizen hun ‘loodgieters’ kwaliteiten ontdekken, gezonde frisdrank maken, water ontdoen van zwerfvuil enzovoort. De Lage Vuchtpolder is omgetoverd in een natte natuurparel van circa 80 hectaren prachtige nieuwe natuur waar aangepast geboerd wordt. Tevens wordt met de aanleg van vier redoutes de rijke geschiedenis van het gebied zichtbaar en beleefbaar gemaakt. Bij de openingshandeling werd water toegelaten in de Lage Vuchtpolder.
15 mei In de morgen een conferentie watereducatie. De tocht er naar toe was met hindernissen door stevige files. Ik kwam dan ook iets te laat aan. Na een vluchtige blik op een mededelingenbord, kwam ik, geheel tegen mijn verwachting, in een nauwelijks gevulde zaal. Navraag leerde dat ik in de verkeerde zaal was. De ontvangst en start van de conferentie was in een andere ruimte. Een tweede blik op het mededelingenbord wees mij naar de goede plek. Communiceren, met een gehaast persoon, is lastig. Als ik het bord zou hebben ingericht, had ik de ontvangst mededeling bovenaan geplaatst. Er waren een aantal interessante lezingen over de mogelijkheden tot watereducatie, waaronder een presentie over de Maranathaschool te Nijkerk waar een schoolplein wordt ingericht met de visie ‘Leren door beleven’ gericht op waterervaringen. Voor mij een prachtig voorbeeld hoe een buitenlokaal eruit kan zien.
Als waterschappen meer aandacht willen in de schoolprogramma’s voor water is het helder dat lespakketten bij een breed veld van vakken aan moeten kunnen sluiten. Mogelijkheden zijn: Nederlands, biologie, aardrijkskunde, burgerschap, economie en geschiedenis. Hierbij moet helder zijn ‘waartoe’ men wil samenwerken. Maak het gezamenlijke doel van waterschap en onderwijsinstelling duidelijk.
De wetgever in het onderwijs heeft vastgesteld dat basisscholen kinderen tot leren moeten brengen. Wat kinderen aan het eind van groep 8 moeten beheersen is in hoofdlijnen vastgelegd in een aantal doelstellingen, kerndoelen genoemd. Voor waterschappen belangrijk is kerndoel 48: “Kinderen leren over de maatregelen die in Nederland genomen worden/werden om bewoning van door water bedreigde gebieden mogelijk te maken.” Hier liggen mogelijkheden om samen met de basisscholen inhoud te geven aan dit kerndoel!
In de middag de ondertekening van een overeenkomst tussen de gemeente Loon op Zand en de hengelsportvereniging de ‘Vrolijk Vissers’ inzake de visvijver nabij de Amerikastraat te Kaatsheuvel. Hierbij zette wethouder Gerard Bruijniks een aantal karpers uit. Daarna ben ik, ik was in de buurt, gaan kijken bij de nieuwe waterberging gelegen tussen de Liechtensteinstraat/ Portugalstraat/ Belgiëstraat. Hier maakte ik een foto met de ondertussen beroemde super eend van Ducky, met zijn twee meter een tamelijk uit de kluiten gewassen badeend. De gele eend is één van de manieren om aandacht te vragen voor de Week van ons water, een voorlichtingscampagne waar ook ons waterschap aan mee doet.
16 mei De DB vergadering met onder andere de agendapunten: bioplastics uit zuiveringsslib, de jaarrekening 2016, de evaluaties van de in 2016 afgeronde projecten, het zoetwaterprogramma 2017-2021, de managementletter 2017-2, het voorlopig programmavoorstel HWBP 2018-2023, de gebiedsovereenkomst drinkwaterwinning Gilzerbaan, de definitieve vaststelling van de legger primaire waterkeringen 2017, het convenant Groene handhaving Noord-Brabant en de vaststelling van het voorkeursalternatief Dijkversterking Geertruidenberg/Amertak.
In de namiddag een overleg met het college van B&W om het besluit van het voorkeursalternatief Dijkversterking Geertruidenberg/Amertak toe te lichten.
17 mei PHO ter voorbereiding van de informatieavond voorkeursalternatief voor het project dijkversterking Geertruidenberg/Amertak.
In de middag opening van het vernieuwd waterproductiebedrijf Tilburg.
18 mei In de morgen een PHO Ruimtelijke Ordening en Volkshuisvesting in het Natuurmuseum te Tilburg met voor het waterschap relevante onderwerpen zoals: dynamisch platteland, de PAS problematiek, de regionale energiestrategie en klimaatadaptatie.
In de middag de “Ravelijn lezingen” met een aantal interessante lezingen allemaal in het kader van circulair toekomst gericht denken.
19 mei De Unie commissie Waterkeringen te Spakenburg met agendapunten als de zorgplicht ten aanzien van waterkeringen, de evaluatie van het convenant Kabels en leidingen in waterkeringen, het HWBP programma 2018-2023 en duurzaamheid in het HWBP.
9 mei Vandaag een dag van portefeuillehoudersoverleggen (PHO).Tijdelijk heb ik een vijftal gemeenten overgenomen van collega van der Aa, die in afwachting is van een medische ingreep. Ik ben in een viertal PHO bijgepraat over de stand van zaken in en met de gemeenten: Alphen-Chaam, Baarle-Nassau, Breda, Rucphen en Zundert. Tevens een PHO over de afronding van het project Overdiepsepolder, een PHO over het dijkverbeteringsproject Geertruidenberg/Amertak en een PHO over de Keenesluis.
In de avond een informatiebijeenkomst Geertruidenberg/Amertak.
10 mei De vergadering van het Algemeen Bestuur met als agendapunten onder andere: de voordracht van de nieuwe dijkgraaf Kees Jan de Vet, die ik ken vanuit mijn Provinciale Staten periode (hij maakte toen deel uit van de CDA fractie), de vaststelling van het projectplan Roode Vaart door Zevenbergen (sinds 1 maart in mijn portefeuille, na enige discussie met algemene stemmen aanvaard), de zienswijze op de eerste begrotingswijziging 2017 en de conceptbegroting 2018 van Aquon (bij deze behandeling was ik de behandelend portefeuillehouder wegens ziekte van collega van der Aa, gelukkig kreeg ik hulp van collega Schots bij de beantwoording van een vraag waarop ik het antwoord schuldig moest blijven). Ook dit voorstel werd met algemene stemmen aanvaard.
11 mei Napraten informatiebijeenkomst Geertruidenberg/Amertak.
Presentatiebevindingen cultureel erfgoed van het waterschap en een discussie hoe daar in de toekomst mee om te gaan. Voor meer informatie over de geschiedenis, en daarmee over een deel van het erfgoed van ons waterschap, kijk eens naar het filmpje over die geschiedenis.
12 mei De opening van de “week van ons water” in Raamsdonksveer bij de Praxis. Samen met wethouder Kevin van Oort van de gemeente Geertruidenberg startte ik de actie steenbreek in de gemeente. Met deze actie kunnen burgers maximaal 2 vierkante meter stenen inleveren in ruil voor plantmateriaal en tuingrond. Deze actie is gericht op vergroenen van tuinen met als gevolg de aanpak van wateroverlast en vermindering van hittestress. In de Praxis had de gemeente en het waterschap een aantal voorbeelden ingericht hoe tuinen en daken meer klimaatbestendig ingericht kunnen worden. Het waterschap was onder andere aanwezig met een presentatie van onze activiteiten en liet zien, middels een waterbak, wat er gebeurt in gebouwde omgeving als het veel regent en welke maatregelen een burger kan nemen om wateroverlast en hittestress te voorkomen of te verminderen.
Recent gelezen “Gemalen… het behouden waard”, geschreven/samengesteld door ing. R. Polderman en Ir. C. J. M. Tak en in 2001 uitgegeven door de Nederlandse Gemalenstichting en Tak Architektenbureau. Het is een inventarisatie en selectie van 44 uit bijna 1600 gemalen. Het laat zien hoe mooi Industrieel erfgoed kan zijn.
Ik ben portefeuillehouder van het PAS project Westelijke Langstraat. Voor degenen die de planvorming en realisatie van dit project willen volgen heeft de provincie Noord-Brabant recent een gerichte website gestart. In de Westelijke Langstraat wordt de komende jaren flink geïnvesteerd in de natuur. Naast de bestaande natuurgebieden komt er veel nieuwe natuur bij. Ongeveer 250 ha landbouwgrond krijgt op den duur de bestemming natuur. In dit project speelt water een voorname rol vandaar de bemoeienis van het waterschap Brabantse Delta met dit project.
2 mei Dagelijks Bestuursvergadering met o.a. de agendapunten: de ontwerpbegroting van Het Waterschapshuis 2018, de concept begroting Aquon 2018, de managementletter tussentijdse controle 2016 en de stand van zaken buurtwaterfonds. En een aantal PHO’s over o.a. de dijkverbetering Geertruidenberg/Amertak. In de middag een expertbijeenkomst over het klimaat robuuster maken van de gemeente Bergen op Zoom in het Natuurpoduim/Stayokay te Bergen op Zoom. Wat mij op viel was de stevige aanwezigheid van mensen van de GGD en GGZ en vooral hun bijdrage aan de discussie. Mijn complimenten dat ook dit soort organisaties inzien dat je mensen vrij moet maken voor dit soort discussies.
3 mei Vandaag ben ik naar de verdediging van het proefschrift “Eco-engineering for clarity, clearing blue-green ponds and lakes in an urbanized area” van Guido Waajen in Wageningen geweest te Wageningen. Het was een mooie bijeenkomst. In het proefschrift worden onder andere een aantal proeven beschreven die gehouden zijn in het werkgebied van het Waterschap Brabantse Delta, te weten:
De restauratie van en behandeling met een flocculatiehulpmiddel (polyaluminiumchloride) van De Kleine Melanen (Bergen op Zoom).
De behandeling met een flocculatiehulpmiddel (ijzerchloride) en met lanthanium gemodificeerd bentoniet (Phoslock) van De Kuil (Breda).
Een compartimenteringsproef in de vijver langs de Monseigneur Schaepmanlaan (Dongen) waar een zestal systemen van aanpak werden getest.
Een proef met driehoeks en quagga mosselen in een vijver nabij de kinderboerderij in de Hoge Vucht (gelegen aan Tussen de Dijken) te Breda en de Linievijver gelegen tussen de Archimedesstraat en de N285 te Breda.
Gezien de blauwalg problemen waar menig waterbeheerder mee te kampen heeft, is het proefschrift van de nu Doctor Guido Waajen zeker het lezen waard. Het is nu nog in een beperkte oplage beschikbaar en opvraagbaar via mailadres [email protected] (zolang de voorraad strekt).
5 mei In de morgen een fractie vergadering van Ons Water/West-Brabant Waterbreed ter voorbereiding van het AB van 10 mei en daarvoor een PHO over de dijkverbetering Geertruidenberg/Amertak.
Tot slot een mooi voorbeeld uit mijn eigen gemeente Bergen op Zoom hoe een straat (Vijverberg) kolkvrij kan worden ingericht. Water doorlatende parkeerplaatsen en het regenwater wordt via speciale openingen via het talud naar oppervlakte water geleid.
De afgelopen weken heb ik gelezen: “De dijk is van ons allemaal“, geschreven door Frank Bolder en uitgegeven door waterschap Rivierenland. Een boekwerk met herinneringen, verhalen, emoties, ideeën, bewustwording, draagvlak en participatie aanpak/resultaten van dijkverbetering in het prachtige Rivierenland. Ook voor mensen buiten het Riverengebied het lezen waard.
Een tweede boek dat ik gelezen heb is: “Tranen op het land”, geschreven door Erik Driessen en uitgegeven door het waterschap Zuiderzeeland. Een boek over Zeeuwen en Brabanders in de Noordoostpolder. Een boek vol emoties en ervaringsmomenten waarvan de huidige generaties kunnen leren.
In het tijdschrift Riolering van april 2017 een artikel met de titel “Rivierenland gaat buiten de lijntjes kleuren”. Het Algemeen Bestuur van het waterschap Rivieren land heeft geld vrijgemaakt voor een nieuwe manier van werken. Waterschap Rivierenland wil voortaan verder kijken dan haar kerntaken. Tot nu toe hield het waterschap zich alleen bezig met de primaire waterschapstaken, maar dat gaat nu veranderen. Samen met gemeenten en organisaties in de regio wil het waterschap zoeken naar oplossingen bij de door klimaatverandering ontstane problematiek, waarbij sociale vraagstukken en waterproblemen in één project worden aangepakt. Feitelijk doet mijn eigen waterschap Brabantse Delta dat ook al. Alleen is daarvoor niet gelabeld geld vrijgemaakt.
Soms kom je een website tegen waarvan ik denk: die moet iedereen in overheidsland (gemeenten, waterschappen, provincies en de rijksoverheid) kennen, omdat de website tal van voorbeelden geeft hoe klimaatadaptatie en hittestress aan te pakken. https://www.destraad.nl/ is er zo één. Gaan kijken dus!
21 april De werksessie “geneesmiddelen en microverontreinigingen” in Utrecht met o.a. lezingen van Aline Meier van VSA Zürich en Thomas Rolfs van Wasserverband Eifel – Rur uit Düren. Het verhaal van Aline Meier was indrukwekkend en liet zien dat in Zwitserland tal van proeven zijn genomen en lopen met een grote variëteit aan reinigingsmethoden. Zwitserland heeft ook een belasting ingevoerd van 9 sfr per inwoner om de zuiveringen uit te breiden met een extra stap om microverontreinigingen, zoals geneesmiddelen aan te pakken. Naar Nederland vertaald zou dit een gemiddelde stijging van het zuiveringstarief betekenen van circa 20 %. Het verhaal van Thomas Rolfs was een beschrijving van een project in realisatie van een nazuivering gericht op microverontreinigingen op één van de zuiveringen van het wasserverband. Zijn motto sprak mij wel aan: “leren, fouten maken, beter worden”. In Nederland schuiven we de aanpak voor ons uit omdat nog niet duidelijk is welke techniek in de toekomst de beste zal blijken. Elders heeft men besloten dat de aanpak geen uitstel meer verdraagt en gaat men aan de slag met een grote variëteit aan methoden. Wel allemaal gebaseerd op twee hoofdlijnen (oxidatie en/of absorptie door actieve kool). De ontwikkeling van resistente bacteriën is voor één van de redenen om snel aan de slag te gaan met de aanpak van microverontreinigingen en geneesmiddel restanten. Ik schreef er eerder in 2015 over en in Over Water – 68 ( 1 december).
25 april Een dag van veel portefeuillehouderoverleggen (PHO). Een PHO over een advies aan de gemeente Geertruidenberg inzake een vijver nabij de Scheepswerflaan te Raamsdonksveer. Een PHO over een zienswijze op een begrotingswijziging 2017 en de programmabegroting 2018 van Aquon. Een gesprek met Ivo Kortmann de voorzitter van Stichting Streekhuis Het Groene Woud. Een PHO met mijn nieuwe gebiedsadviseur voor Gilze en Rijen en Hart van Brabant. Een PHO over het dijkverbeteringproject Geertruidenberg/Amertak.
In de avond een bijeenkomst van de werkgroep bestuurlijke vernieuwing.
Recent heb ik gelezen; “De achterkant van Nederland” over hoe onder- en bovenwereld verstrengeld raken, geschreven door Pieter Tops en Jan Tromp. De in mijn ogen beste constatering vond ik op pagina 247: “Hoe lastig ook, de aanpak van ondermijning is niet alleen een technische strijd tegen criminaliteit. Het is vooral een maatschappelijk project, dat directe relaties heeft met de uitwassen van een neoliberale samenleving: opkomen voor jezelf, zo veel mogelijk geld verdienen, snel rijk worden, als het niet verboden is, mag het. De maatschappelijke elite heeft op dit punt vaak het verkeerde voorbeeld gegeven. Aanpak van ondermijning is daarmee ten diepste ook een vraagstuk van maatschappelijke ordening en individuele moraliteit. En niet alleen aan de achterkant van Nederland.” Aan dit boek viel mij verder op dat als het gaat over de ondermijning van de overheid dat waterschappen er totaal niet in voorkomen!
18 april DB vergadering met o.a. de agendapunten: evaluatie legesheffing, transitieplan duurzaamheid, de actualisatie inkoop- aanbestedingsbeleid, evaluatie handhavingsuitvoeringsprogramma, beleid buitendijks bouwen, regionaal bod Deltaplan ruimtelijke adaptatie.
In de middag een portefeuillehouderoverleg (PHO) over het dijkverbeteringproject Geertruidenberg/Amertak.
19 april In de morgen overleg met wethouder Kevin van Oort van de gemeente Geertruidenberg over het dijkverbeteringproject Geertruidenberg/Amertak.
In de middag overleg met Nicole van Hoof (coördinator Vitaal Leisure Landschap) over de samenwerking met het House of Leisure in de regio Hart van Brabant. Er is niet alleen gesproken over de samenwerking maar ook over de ideeënwedstrijd met de naam “de hoos & hitte contest” waar ik straks als één van de juryleden mag functioneren. Ik vind die ideeënwedstrijden heel leuk om daarmee mensen uit te dagen mee te denken over o.a. het voorkomen/aanpakken van hittestress, wateroverlast en watertekorten.
In de avond een thema AB over de slibeindverwerkingsstrategie en de toekomst van de afvalpersleiding van West-Brabant naar de zuivering nabij Bath.
20 april In de morgen bestuurlijk overleg met wethouder Mario Jacobs van de gemeente Tilburg met als agendapunten o.a.: de wateragenda 2030 van de Brabantse Waterschappen, het project sloten, dijken en oevers op orde, EVZ’s en beekherstel, de ruimtelijke ontwikkelingen rond industrieterrein Wijkevoort en de Blauwe aders De Blaak, klimaatadaptatie en het Living Lab.
In de middag de Unie roadshow over digitale duurzaamheid.Bij dit soort ICT bijeenkomsten ben ik soms verbijsterd hoe de wereld verandert omdat wij ons onderwerpen aan ICT systemen en wordt de wijze van werken geheel gevangen in procedures. In het verleden heb ik bij een tiental gemeenten onderzoeken gedaan, waarbij ik o.a. hun archieven onderzocht. Een tiental jaren achterstand in de archiefverwerking was niet ongewoon. Lacunes in de bestanden (het verschil tussen wat de archiefwet voorschreef en de werkelijke samenstelling van dossiers) betrof vaak meer dan 30 %. Dat was zelden inhoud van een raadsdebat. Laat staan dat er een wethouder over viel. Nu worden duurzame opslag, compleetheid en toegankelijkheid van die informatie in de archieven als breekijzer gebruikt om alles in digitale systemen op te slaan en worden schier onbetaalbare ICT systemen ontwikkeld die dan tot overmaat van ramp ook vaak niet goed blijken te werken. Dat alles dan ook nog vaak onder het motto van klantvriendelijkheid terwijl het tegendeel vaak waar is. Lees maar eens de horror verhalen van mensen die in de netten van het UWV, de belastingdienst of het CJIB terecht zijn gekomen en door de automatische brieven met boetes van computers worden geterroriseerd. Bellen met echte mensen is dan haast onmogelijk geworden. Gewone brieven raken ontraceerbaar of worden simpel beantwoord met de standaard brieven uit de geautomatiseerde systemen. Ik weet ook niet of de medewerkers van de overheidsinstellingen met de geautomatiseerde/gestandaardiseerde systemen er echt gelukkig van worden. Maatwerk, een veel gebruikte kreet in overheidsland lijkt dan vaak een echo uit de historie. Soms denk ik dat de handelaren in BIG DATA en de systeemontwikkelaars, gericht op het grote geld, onze overheden overgenomen hebben. De mens wordt langzaam ook bij de overheid zowel als klant en soms ook als medewerker een onderdeel van een machinerie.
7 april Unie bijeenkomst met de Commissie Aanpassing Belastingstelsel. Zelf nam ik deel aan de discussies over het eventueel belasten van de diffuse belasting van het oppervlaktewater door de landbouw en over het eventueel belasten van het aanbieden van hemelwater bijvoorbeeld via de gemeenten. Keer op keer valt het mij op dat veel bestuurders belastingen en belastingsystemen vrijwel uitsluitend bekijken vanuit de opbrengsten kant en niet of nauwelijks de (neven)doelen in de discussie betrekken, die met de wijze van heffen bereikt kunnen worden.
10 april In de ochtend een portefeuillehoudersoverleg ter voorbereiding van het bestuurlijk overleg met de gemeente Tilburg.
12 april In de ochtend ben ik geweest naar de kick-off bijeenkomst van het Leisure Ontwikkel Fonds in Kaatsheuvel. Aansluitend de Phario bijeenkomst in de Nicolaikerk te Utrecht bezocht. Centraal stond: hoe nu verder met het Phario project (de productie van bioplastic uit rioolwater)? De pilot van productie van PHA (PolyHydroxyAlkanaat) is succesvol. Nu zou er opgeschaald moeten worden. De eventuele investering naar grotere proefhoeveelheden is enkele tientallen miljoenen euro’s. Productie van bioplastic is niet een kerntaak van de waterschappen. Nu wordt het dus tijd om niet alleen met andere waterschappen, technologische instituten en verwerkers van dit soort materialen samen te werken aan de verdere ontwikkeling van het productieproces, maar nu dienen de huidige producenten van PHA geïnspireerd te worden mee te gaan doen. Er waren een aantal interessante lezingen en enkele exposanten. Onder de exposanten was Rodenburg Biopolymers uit Oosterhout met een aantal functionele toepassingen van PHA. Modified Materials B.V. was aanwezig met een alternatief voor vislood. Het meest aansprekende verhaal kwam van Maria Westerbos van de Plastic Soup Foundation. Zij wees, middels filmpjes, (waaronder één met humor), ons op het belang van de aanpak van micro plastics en de mogelijke effecten op het leefmilieu van mens en dier en uiteindelijk onze voeding. Dit moet, ook voor het bedrijfsleven, de motivatie zijn om PHA samen met de waterschappen verder te ontwikkelen en in grootschalige productie te brengen!
13 april AB vergadering Aquon bij waterschap Rivierenland te Tiel. Ik verving collega Jacques van der Aa. Agendapunten waren o.a. het accountantsverslag 2016 en de jaarstukken 2016 en de kadernota 2018.
EEN DILEMMA Als dagelijks bestuurslid van het waterschap Brabantse Delta heb ik de dijkverbetering Geertruidenberg/Amertak in mijn portefeuille. De voorbereiding van een dergelijke omvangrijke dijkverbetering is een forse klus, die wekelijks mijn aandacht vraagt. Ik heb met dijkverbeteringen en dijkverlegging de nodige ervaring opgedaan met het project Overdiepsepolder.
In de huidige tijd waar termen als burgerparticipatie veelvuldig vallen en de omgevingswet in wording is, probeert het waterschap alle (direct) belanghebbenden bij het proces te betrekken om uiteindelijk tot een beter product (de dijkverbetering) te komen. In dat proces betrekt het waterschap ook de andere overheden, zoals de gemeenten en de provincie, in de verwachting dat zij hun bijdrage leveren op een wijze die passend is in het taakveld van de betrokken overheden. Daar toe is er ook een bestuurlijke stuurgroep waarin het waterschap, Rijkswaterstaat, de gemeenten (Drimmelen, Oosterhout en Geertruidenberg) en de provincie betrokken zijn.
Als waterschapsbestuurder is mijn hoofdtaak de dijkverbetering op tijd, binnen budget en volgens de veiligheidsnormen en met oog op de toekomst te realiseren. Veiligheid nu en in de verre toekomst van de totale dijkkring 34A Geertruidenberg is een kerntaak van het waterschap. Een waterschapsbestuur is, hoewel tegenwoordig (sinds 2008) deels bevolkt door vertegenwoordigers van politieke partijen, een functioneel bestuur gericht op kerntaken zoals de veiligheid. In die voege moet ik dan ook niet zoveel hebben van ‘politieke’ spelletjes, die soms gericht lijken op de korte termijn. Juist dát lijkt het geval te zijn in de discussie over de dijkversterking rondom de Slikpolder in Geertruidenberg. Hierbij werd een, vanuit het waterschap bezien, technische klus ineens hét middelpunt van gemeentelijke politiek en bleek al snel dat twee trajecten van twee verschillende overheden door elkaar begonnen te lopen. Enerzijds het project van het waterschap, de dijkverbetering Geertruidenberg/Amertak, en anderzijds wat een gemeentelijk project zou moeten zijn, gebaseerd op de vraag: wat willen wij met/in de Slikpolder. De gemeente is het bevoegde bestuursorgaan als het gaat over de inrichting van haar grondgebied. Ik heb meer dan dertig jaar ervaring als raadslid in een West-Brabantse gemeente en als ik raadslid of wethouder zou zijn van onder andere een mooie vestingstad als Geertruidenberg, zou ik branden van verlangen om, met mijn gemeenteraad en samen met de inwoners en ondernemers van de totale gemeente, een visie te ontwikkelen op de gewenste toekomst inclusief wat we als gemeenschap willen met een in potentie mooi gebied als de Slikpolder. Als waterschapsbestuurder ga ik daar niet over, maar heb ik wel te zorgen dat bij de besluiten, die ik met het dagelijks en eventueel algemeen bestuur neem, zoveel mogelijk een andere overheid niet wordt belemmerd in haar besluitvorming over de opgaven waar die overheid voor gesteld staat. Ik constateer nu dat de weg van de advisering van het college van Geertruidenberg aan het waterschap over de dijkverbetering een politiek onderwerp is geworden. Hierbij is, naar mijn gevoel, de korte termijn en wat willen direct aanwonende burgers vooral niet, bepalend geworden. Hierdoor worden kansen voor de toekomst niet eens besproken en uiteindelijk de duurzame veiligheid voor de gehele dijkkring 34a Geertruidenberg, maar ook een eventuele optimale natuurontwikkeling in de Slikpolder, wordt bemoeilijkt zonder dat er een visie is ontwikkeld op wat de gemeente met de Slikpolder wil. Ondertussen ligt er ruim 8 centimeter aan belangwekkende stukken over dit project, die als grondslag dienen voor de uiteindelijke keuze die het dagelijks bestuur van het waterschap met inachtneming van alle adviezen gaat maken. Ik heb niet de indruk dat de gemeenteraad, die door het college van B&W betrokken is bij het adviesproces van de gemeente Geertruidenberg, geheel op de hoogte is van de inhoud van die ruim 8 centimeter. Van de geluiden uit de gemeenteraad en uit de openbare behandeling maak ik op dat veel van de opvattingen, die in de gemeenteraad leven, gebaseerd zijn op het geruststellen van een deel van de burgerij die uitzicht heeft op de Slikpolder, onder het motto: wij willen vooral geen jachthaven! Het rare is dat de gemeenteraad als enige kan bepalen of er ooit wel of geen jachthaven komt. Een besluit over een jachthaven heeft niets, maar dan ook niets met een besluit van het waterschap over de dijkverbetering te maken. Ik zou mij als raadslid te kort gedaan voelen als ik mij zonder visie op de toekomst moest uitspreken over een zaak die heel bepalend kan zijn voor die toekomst. Een eventuele dijkverlegging maakt voor de Slikpolder geen enkele toekomstvariant onmogelijk. Natuurontwikkeling kan, een uitloop c.q. recreatiegebied blijft mogelijk, een jachthaven blijf mogelijk, enzovoort. Wat ik volstrekt onderbelicht vind in de gemeentelijke discussie zijn alle voor- en nadelen van de varianten van de Slikpolder. Als voorbeeld een citaat uit de concept Milieueffectrapportage: “Een bijzondere kans voor Natura 2000 is er duidelijk wel. Door het verleggen van de dijk ontstaat een buitendijkse kwelder onder invloed van getijdewerking. Dit levert een type natuur op waar de Biesbosch beroemd mee geworden is, met uitstekende mogelijkheden voor recreatie. De wens van de gemeente om de Biesbosch dichter bij de bewoners van Geertruidenberg te brengen kan op geen betere wijze gerealiseerd worden. De polder kan zelfs aan het Natura 2000-gebied worden toegevoegd. De doelsoorten blauwborst, rietzanger en bruine kiekendief zijn er als aanwezig.” Of er bij een dijkverlegging een buitendijkse kwelder onder invloed van getijdewerking ontstaat, is een eigen gemeentelijke keuze. Maar welke betere bescherming dan een Natura 2000 status zou het gebied nog meer kunnen bieden? Tevens is mij wel duidelijk dat door het participatieproces allerlei verwachtingen zijn ontstaan, die niet altijd ingevuld kunnen en zullen worden en dat dit tot teleurstellingen zal kunnen leiden, terwijl dat niet terecht hoeft te zijn, wat de inbreng van ieder ook is. Uiteindelijk beslist het dagelijks bestuur met daarbij de inbreng van een iedere participant meewegend.
Tijdens het participatieproces zijn er al heel wat schetsen van de plannen aangepast. Als het over de Slikpolder gaat zijn er nu alternatieven uitgewerkt van de eventuele dijkverlegging die tegemoet komen aan de opmerkingen van aanwonenden zoals: een alternatief waarbij een bomenlaantje wordt gespaard, het schouwpad naar de buitenzijde wordt verlegd en de dijksloot wordt verbreed en verdiept en eventueel de beschermingszone en het gebied tot de woningen worden gedraineerd. Dit laatste om een huidig probleem van de bewoners (een hoogstand van het grondwater, waar het waterschap formeel niets mee van doen heeft) zo mogelijk te verlichten. Door de inbreng van derden, zoals de aanwonenden, wordt en is op die manier die mogelijke variant verbeterd. Dus ook als het dagelijks bestuur zou kiezen voor de dijkverlegging is er door de gewaardeerde inbreng van de bewoners het nodige verbeterd en heeft hun inbreng zeker zin gehad.
Het dilemma, waar ik en straks het dagelijks bestuur voor staan, is een keuze te maken die recht doet aan ieders inbreng en de taak van het waterschap is om binnen de mogelijkheden de beste route te kiezen naar de hoogst haalbare veiligheid van alle inwoners van dijkkring 34A Geertruidenberg. Dat kan betekenen een dijkverlegging waarbij, mede door het creëren van ‘ruimte voor de rivier’ en voorland, een hogere graad van veiligheid dan de normen kan worden bereikt. Hierbij wordt dan tevens een bijdrage geleverd aan de veiligheid van anderen dan de inwoners van dijkkring 34A en kan dan ook, indien er bijvoorbeeld na 2050 opnieuw een dijkverbetering aan de orde is, die verbetering eenvoudiger en goedkoper worden. Dan lijkt de keuze simpel en dat is die in principe ook. Maar ik ben ook een volksvertegenwoordiger en ik heb een groot gevoel bij de inbreng en wensen van anderen. Dit is niet alleen vanwege het ‘draagvlak’ dat altijd makkelijk is als het op uitvoering aankomt. Toch kan het geen ‘u vraagt, wij draaien’ zijn. Daarvoor zijn het proces en de doelstellingen te complex en te belangrijk. Wel wil ik graag het gevoel krijgen dat iedere deelnemer bezig is geweest met hetzelfde onderwerp, de dijkverbetering. Dat heb ik nu bij de gemeente Geertruidenberg niet. In de discussie binnen die gemeente spelen twee processen door elkaar. Ik besef heel goed dat Nederland een klein land is met veel mensen en veel belangen. Hierin is de Slikpolderdiscussie niet anders. De druk op de ‘ruimte’ is groot. Dit vereist een zorgvuldig proces en een visie op waarmee men bezig is, zodat de toekomst zoveel als mogelijk veilig wordt gesteld. Ik hoop dat de komende weken, tot de stuurgroepvergadering op 19 april, worden gebruikt om te komen tot een gewogen advies van onder andere de gemeente Geertruidenberg, zodat het dagelijks bestuur kan komen tot een goed besluit voor nu en in de toekomst.
Door elke week bezig te zijn met water ontdek ik wel nieuwe informatiebronnen en andere routes om te komen tot kennisverrijking. Afgelopen week waren dat de website www.watertv.nl en de thema websites in opbouw www.baggerTv.nl en www.waterbouwTv.nl. Websites die stuk voor stuk een bezoek waard zijn.
4 april In de morgen de vergadering van het dagelijks bestuur met als agendapunten onder andere: de kadernota, de aanvraag uitvoeringskrediet betonrenovatie Bath, de bestuurlijke/politieke omgeving van de dijkversterking in de Slikpolder en de positionering van het maatschappelijk belang versus de persoonlijke belangen in het gebied in relatie met het keuzesysteem dat uiteindelijk moet leiden tot een voorkeursalternatief, frauderisicoanalyse 2017 en sloten, oevers en dijken op orde.
Diverse PHO’s o.a. de stand van zaken Keenesluis en de dijkverbetering Geertruidenberg/Amertak.
5 april PHO ter voorbereiding op de opnames ten behoeve van de inbreng van de drie waterschappen (Rivierenland, Brabantse Delta en het Hoogheemraadschap Stichtse Rijnlanden), die betrokken zijn bij de bij de A27- verbreding.
Daarna de bijeenkomst van het Atelier Energie en Ruimte in de NHTV te Breda met een aantal interessante sprekers. Het sterkste verhaal voor mij was van Frans Melissen van de NHTV, die vertelde dat zijn leerlingen heel gemotiveerd waren om binnen hun vakgebied te gaan voor duurzaam. Maar het verhaal vertelde ook dat ze boos waren op ‘onze’ (in de zaal zaten voornamelijk grijze duiven zoals ik) generatie over de ecologische puinhoop waar wij ze mee hadden opgezadeld. “Wij hadden het verpest!”. Dat konden de overwegend grijze toehoorders in hun zak steken. De beste bemerking was wat mij betreft van Frits de Groot van VNO/NCW. Hij wees op het gegeven dat veel belasting- en subsidiemaatregelen terecht komen bij de ‘elite’. Zij hebben het geld en de daken om de zonnepanelen weg te leggen en het geld om te isoleren of om elektrische auto’s te kopen of te leasen. Als dan ter financiering van die subsidies de energiebelasting stijgt, worden die relatief veel opgebracht door de mensen met de laagste inkomens zij hebben immers vaak de slechtst geïsoleerde huizen.
6 april De opnames van de inbreng van het waterschap over de A27 en onze zorgen bij de realisatie van drie nieuwe bruggen. Ik zelf had de locatie bij de brug over de Bergse Maas bij Raamsdonksveer gekozen als icoon voor hoe het niet moest. Nu niet opnieuw ruimte van de rivier stelen. Dus spaar het rivierbed!
(lees waarschuwing voor (waterschaps) ambtenaren).
28 maart Van circa 8.00 uur tot 17.30 uur op het waterschap. “Water innovatiedag”. Met het hedendaagse gebruik van het woord ‘innovatie’ heb ik al jaren de nodige moeite. In december 2015 schreef ik, naar aanleiding van de jaarlijkse uitreiking van de ‘water innovatieprijzen’, er al een zurig stukje over in mijn wekelijkse waterdagboek. Ik benader al jaren het zogenaamde innovatieve imago van de waterschappen met de nodige argwaan. Want bij overheden kom ik zelden iets innovatiefs tegen. Naar mijn opvatting komt dat omdat bij ambtenaren, bestuurders en politici er een overmaat aan risico aversie aanwezig is. Er zal maar iets fout gaan of niet het gewenste resultaat geven dan zijn de mogelijk commentaren van de oppositie dodelijk en dat moet immers voorkomen worden!
Voor mij zijn innovaties het gevolg van een briljant idee of van fundamentele research. Wat in overheidsland ‘innovaties’ worden genoemd zijn meestal simpelweg ontwikkelingen, veranderingen, vernieuwingen die voortbouwen op de huidige kennis en vaardigheden. Toepassing van bestaande kennis is gewoon goed ‘jatten’ van andermans ideeën en die toepassen in je eigen werk. Hier is op zich niet mis mee. Dat is niet meer of minder dan iedere dag je werk proberen beter te doen en die kennis delen met anderen. Ivo Brughmans gaf een lezing over innovatiemanagement onder de titel paradoxaal leiderschap. De inleider verwees naar de 10 paradoxen, die naar de leer van Mihaly Csikszentmihalyi zouden gelden voor creatieve mensen. Tot mijn verbazing kon ik mij er in wel 9 vinden. Maar misschien aai ik mij graag over de bol. Zelf denk ik dat ambtelijke organisaties, door de natuurlijke selectie van ambtenaren (wie solliciteert waar en waarom en wie wordt om welke kwaliteiten aangenomen), per definitie gericht zijn op risicoreductie. Vroeger was het zeker zo dat wie zekerheid zocht werd ambtenaar. Dit is paradoxaal, omdat vernieuwen haast per definitie het nemen van risico’s betekent. Je betreed dan nog niet betreden paden. Ambtenaren en hun bazen (de bestuurders) zijn eerder risicomijdend dan risico nemend.
In de middag woonde ik van 13.00 uur tot 17.30 de hackathon bij. Voor mij een soort van brainstorm. Een mooie en leuke manier om te ontdekken waar de belemmeringen liggen om te komen tot een meer lerende organisatie en wat de organisatie zou kunnen doen om te komen tot een organisatie waar vernieuwen en veranderen meer in de genen komt te zitten. Medewerkers, management, bestuur en veel procedures zouden moeten veranderen. Minder voorschrijven en meer durf van de medewerkers om ‘stout’ te zijn. Men moet zo nu en dan buiten de lijntjes durven te kleuren. Als je echt meent een goed idee te hebben moet je er voor gaan!
Tijdens de “Water innovatiedag” waren er tal van ‘innovaties’ te zien op het terrein van Bouvigne. Sommige waren afgestofte ideeën vanuit de middeleeuwen. Maar er was er één die mij wel opviel. De fluidized LED bed reactor om bijvoorbeeld medicijnresten uit afvalwater te halen. Nu maar hopen dat de waterschappen bereid zijn mee te betalen aan de uitwerking van dit idee. Want medicijnresten in afvalwater vragen om meerdere oplossingsrichtingen, zodat door concurrentie van ideeën er echt goede en uiteindelijk betaalbare oplossingen komen. Onderweg naar huis dacht ik: we moeten niet meer gaan voor de prijs van de beste werkgever maar voor de prijs van de werkgever waar creativiteit een durf beloond worden. Op ieder niveau hoort weerwoord. Zelf had ik die dag mijn verbazing uitgesproken dat zoveel medewerkers kiezen voor een kneveling/gevangenschap aan zoveel regels en procedures en tegelijkertijd aangeven het werkgeverschap van de werkgever zo hoog te waarderen. Zelf zou ik het geen drie jaar uithouden bij een dergelijke werkgever. Een klimaat van vernieuwing is een klimaat van een hoge mate van vrijheid bij het vormgeven van je werk. We hebben als waterschap, naar mijn mening, nog een lange weg te gaan voor een echt vernieuwende sfeer op Bouvigne.
29 maart Het innovatieontbijt waarbij de deelnemers aan de hackathon die de hele avond en nacht door waren gegaan hun innovatieplan presenteerden. Veel prachtige ideeën. Een compliment waard. Nu maar hopen dat de vele managers die aan de hackathon hadden deelgenomen ook in hun werkoverleggen met bestuurders en MT en DT hun rug gaan rechten voor medewerkers met ideeën. Want de realisatie van ideeën is de beste motivatie om de creativiteit in je zelf en je collega’s verder te ontwikkelen.
In de middag een bestuurlijk overleg met wethouder Kevin van Oort over de stand van zaken in het dijkverbeteringsproject Geertruidenberg/Amertak.
In de vroege avond een presentatie/inloopsessie over de stand van zaken in het dijkverbeteringsproject Geertruidenberg/Amertak voor en met leden van het algemeen bestuur.
In de avond een thema AB over de kadernota 2018-2027 en het BOB-traject waterkwaliteit.
30 maart De gehele dag waterinfodag te den Bosch. Net als op de waterschapsdag (20 maart) met een presentatie van Gerrit Hiemstra van Weather Impact B.V. Hij hield een inspirerend verhaal met als titel: “Urgentie: afwachten is geen optie”. In zijn presentatie viel weer op dat er nauwelijks aandacht was voor hittestress als gevolg van de klimaatverandering en geen aandacht voor de mogelijkheden tot de aanpak van koeling, terwijl het verlies van reflecterend poolijs in de zomer leidt tot een versnelling in de opwarming van noordelijk zeewater. Als voorbeeld: de “cooling down the planet” ‘Justdiggit’ actie met een veelheid van fimpjes. Ik kreeg de gelegenheid richting Gerrit Hiemstra hier een opmerking over te maken. Hierop deed Gerrit de toezegging (zachtjes te horen in het filmpje) bij volgende presentaties met mijn opmerkingen rekening te houden. Bij het sluiten van de plenaire ochtendsessie drukte de dagvoorzitter Ellen Visser (directeur netwerkmanagement Zee en Delta van Rijkswaterstaat) hem op het hart dat ook echt te gaan doen. Na Gerrit Hiemstra hield Erik Kraaij van het hoogwaterbeschermingsprogramma een presentatie over het waterveiligheidsportaal. Verder bezocht ik een presentatie over de informatievoorziening rondom de zorgplicht waterkeringen, gegeven door medewerkers van het waterschap Hollandse Delta en een presentatie over ‘data analytics’ gegevens door Anette Bleeker van Tessella.
31 maart Een bijeenkomst van de Unie klankbordgroep over de Tweede Kamer verkiezingen met onder andere een verhaal van Henri Kruithof een voormalige spindoctor van de VVD, die zijn eigen woorden nuanceerde met de opmerking: ‘ik ben een brood etende profeet’.
