Auteur: -

Geen reacties

WATER EN MUGGEN

  door ,

 

| 18-12-2020 |

 

 

Water in combinatie met muggen die ziekten overbrengen zijn al eeuwen een probleem in Nederland en nu rukt er een voor ons nieuw muggenrisico op! Het westnijlvirus wordt sinds kort gevonden in Nederland. En net als in het midden van de vorige eeuw kunnen we weer dood gaan aan een steek van de gewone huissteekmug! In de vorige eeuw was het malaria dat slachtoffers maakte. Ik schreef er eerder over.

Het westnijlvirus behoort tot de Flavi-virussen die tal van nare (tropische) ziekten veroorzaken zoals gele koorts, knokkelkoorts en Zika. Vogels zoals de huismus en de koolmees kunnen drager zijn en het virus via een mug overdragen op de mens. Er is nog geen goede behandeling voor een westnijlinfectie, laat staan een vaccin!

Het wordt tijd dat het publiek meegenomen wordt in beperking van de voortplanting van muggen. Muggen planten zich graag voort in tijdelijk stilstaand water met weinig natuurlijke vijanden. Door steeds vaker droogvallende wateren verdwijnen vissen en amfibieën en daarmee de eters van de muggenlarven. Veel tuinen bevatten veel broedplaatsen. Niet optimaal geïnstalleerde regentonnen, putjes onder buitenkranen, verstopte dakgoten, lege plantenpotten of lekschoteltjes, zwembadjes, asbakken, niet goed afgevulde autobanden die als bloemperk worden gebruikt, waxinelicht-houders enzovoort.

Ook voor beheerders van de open rioolsystemen is er werk te doen. Kijk hoe rioolputten minder aantrekkelijk voor muggen kunnen worden. Ook waterschappen zullen nu moeten bedenken hoe de natuurlijke vijanden van muggen meer blijvende kansen krijgen in ons systeem.

Als we er nu niet mee aan de slag gaan, verliezen we kostbare tijd en slapen we straks allemaal onder de klamboe en krijgen de verkopers van horren veel werk. Ook wordt ontspannen op het terras zitten een stukje spannender als we daar mee een, in potentie, dodelijke ziekte kunnen oplopen.

 

Louis van der Kallen.

 

 

4 reacties

IS ER EEN VERBAND TUSSEN DRINKWATER UIT OPPERVLAKTEWATER EN ZIEKTEN ALS ‘DE CORONA’..?

  door ,

 

| 07-10-2020 |

 

 

De afgelopen jaren schreef ik een paar keer over resistente bacteriën. In november 2015 het artikel “resistente bacteriën en onze zuiveringen“. In december 2016 over de kennis in dit kader het artikel “medicijnresten in onze zuiveringen”. En in maart 2018 het artikel “medicijnresten in water: een groeiend probleem“.

Ik lees al jaren “Riolering”, het onafhankelijke vakblad voor rioleringszorg en stedelijk watermanagement. In de augustus/septembereditie van dit jaar staan maar liefs twee artikelen over virussen in rioolwater. En wat blijkt? Als men oude monsters bekijkt, blijkt ‘het coronavirus’ al veel langer aanwezig! Aldus een epidemioloog van de universiteit van Oxford. Wetenschappers in Brazilië vonden in rioolwater al sporen in november 2019 en in rioolmonsters uit Milaan en Turijn al in december 2019. De epidemioloog uit Oxford vermoedt dat het nieuwe coronavirus ook doorgegeven wordt via riolen en gedeelde toiletten. Dus niet alleen via de lucht!

Naar resistente bacteriën wordt steeds meer onderzoek gedaan, maar tot een echte aanpak in onze rioolwaterzuiveringen komt het nog niet. Terwijl in Duitsland en Zwitserland hier wel concrete stappen toe zijn gezet.

Een tweede probleem zijn de ‘nieuwe stoffen’ in het afvalwater. Met de huidige meetmethoden kunnen nu al ruim 100.000 verschillende stoffen in het afvalwater aangetoond worden. Met oxidatie en actieve koolabsorptie kunnen voor sommige van de nu gemeten stoffen soms bemoedigende resultaten worden behaald. Maar is dat genoeg? In mijn beleving zijn het grotendeels zinloze discussies tussen bestuurders en politici die zelden kaas hebben gegeten van de aard en mogelijke effecten van die meer dan 100.000 stoffen die we nu al in afvalwater detecteren. Voor mij is het helder: uitgangspunt zou de nul norm moeten zijn. En het rare is: die is haalbaar! Bij het gebruik van membraantechnologie kan men echt alle stoffen uit het water halen tot deze nul norm. Die technologie heeft zich de afgelopen jaren enorm ontwikkeld, is mede daardoor steeds goedkoper geworden en kan nog verder ontwikkeld worden. De winst voor de ecologie en de volksgezondheid is potentieel groot, maar deels niet in geld te berekenen.

Is het toeval dat bij de nieuwe ‘coronagevallen’ de provincies waar het drinkwater geproduceerd wordt uit oppervlaktewater er in aantallen ver bovenuit springen? Als tal van virussen en bacteriën in afvalwater voorkomen en de zuiveringstechniek deze niet adequaat kan verwijderen, dan komen deze virussen en bacteriën uiteindelijk in het drinkwater bereid uit oppervlaktewater terecht. En daarmee in ons lichaam als we het water ongekookt drinken, of middels damp of nevel bijvoorbeeld bij het douchen zoals bijvoorbeeld de legionella bacterie (veteranen ziekte).

Ik acht de groeiende gezondheidsrisico’s zodanig dat er nu echt aan de slag moet worden gegaan met de aanpak van bacteriën en virussen in onze zuiveringen en in de effluentlozingen. Nu komen er steeds meer (resistente) bacteriën en virussen in het oppervlaktewater terecht. Dus ook in oppervlaktewater dat gebruikt wordt om drinkwater van te maken. De risico’s nemen toe en dat zou moeten betekenen dat met de aanpak haast moet worden gemaakt. Dan rijst de vraag: wie gaat dit betalen? Dat is dan een zaak waar de dames en heren politici desnoods later maar besluiten over moeten gaan nemen.

 

 

Louis van der Kallen.

 

Geen reacties

VERZOETING GREVELINGENMEER (TOELICHTING)

  door , ,

 

| 01-10-2020 |

 

Aan de Commissie Ruimte van de Staten van Zeeland

Onderwerp: Verzoeting Grevelingenmeer

Etten-Leur, 1 oktober 2020

 

Geachte leden van de Commissie Ruimte,

 

Met betrekking tot agendapunt 7 van uw vergadering van 9 oktober a.s. en in aansluiting op onze onder dat punt ingebrachte mail van 14 augustus (zie link)willen wij met dit schrijven een aanvullende toelichting geven op ons advies om een verzoeting van het Grevelingenmeer te overwegen.

De reden voor dit advies is dat de reeds geplande openingen in de Brouwersdam niet voldoen aan het beoogde doel van menging van het water van het Grevelingenmeer. Daarnaast zijn gevaarlijke stromingen, zoals die ontstaan bij het bedachte doorlaatmiddel met forse in- en uitstroming aan beide zijden van de dam met zijn recreatie, ongewenst. Vervolgens wordt het bij die ingreep door zeespiegelstijging deze eeuw al noodzakelijk om het bij vloed binnengestroomde water bij eb dagelijks naar zee te pompen. Tijdsdruk door klimaatverandering maakt dat er geen marge is voor kostbare projecten die geen wezenlijke bijdrage leveren en voor experimenten waarbij samenhang met het landelijk waterbeheer ontbreekt. Voor de provincie Zeeland is het van groot belang om middels constructief overleg spoedig te komen tot effectieve maatregelen tegen de dreigende zoetwaterproblemen.

Verzoeting De bij het Deltaplan beloofde zoete Zeeuwse meren werden niet gerealiseerd. Vanwege het sterk vervuilde Rijnwater werd indertijd de verzoeting van de Grevelingen uitgesteld. Vervolgens bleef Zeeland een halve eeuw verstoken van de aanvoer van zoet rivierwater. In deze periode is de totale jaarlijkse hoeveelheid rivierwateraanvoer naar Nederland gelijk gebleven. Al is de aanvoer door het jaar heen sterker gaan fluctueren, er is en blijft voldoende zoet water beschikbaar voor flexibele verzoeting, aanvulling en verversing van het Grevelingenmeer. Dit door het inlaten van zoet rivierwater en het naar zee hevelen van de zoute en/of zuurstofloze onderlaag. De kwaliteit van het rivierwater is inmiddels verbeterd en door een grote en toenemende behoefte aan zoet water in het zuidwesten komt verzoeting weer in beeld.

Voor verzoeting van het Grevelingenmeer is zowel een inlaat van zoet water vanaf de Noorder Krammer nodig als een hevelconstructie naar de in zee afwaterende Brouwerssluis. De hoogteligging van de drempel van de opening van deze hevelconstructie op de bodem van het Brouwershavens Gat bepaalt de diepte tot waar men kan ontzilten. In de diepere delen blijven zoute restanten achter. Extra zoute kwel via de bodem en door het grondwater van de eilanden dat langzaam ontzilt, wordt naar zee afgevoerd. Het resterend zoute water op de bodem van de diepste delen vormt geen bedreiging (in Zeeland is het grondwater in de ondergrond eveneens zout). Het gaat er om het leeuwendeel van het meer gegarandeerd zoet te houden, zodat de omringende eilanden het gehele jaar rond zoet water naar behoefte aan het meer kunnen onttrekken. Bij zeer geringe aanvoer van zoet water in combinatie met een extreem droge zomer, is het mogelijk om met dezelfde hevelconstructie, tijdelijk een zoute onderlaag vanuit zee binnen te laten om het meer op peil te houden. Dit water kan, zodra er voldoende aanvoer is van rivierwater, terug naar zee geheveld worden.

Recreatie De recreatie is gebaat bij helder water, een rijke en gezonde natuur en de mogelijkheid om ongehinderd rond te kunnen varen naar de diverse wateren. Met de verzoeting kan de compartimentering worden doorbroken, het water ververst en nutriënten aangevoerd. Voor de onderwatersport staat het ontbreken van getij garant voor helder doorzicht, waarbij bovendien zwevend slib boven de bodem door de hevelwerking van de kokersluis naar zee wordt afgevoerd.

Visserij
De visserij is gebaat bij een rijke vispopulatie en een gezond milieu. Wie zich de overvloed aan vis van voor de Deltawerken nog herinnert, weet dat doorstroming gunstig is. Daarbij bestaat er geen voorkeur voor zoet of zout. De huidige zoute situatie voldoet niet en verdere verzilting lijkt ons dan ook geen bijdrage te leveren aan de visstand. Wat wel werkt is doorstroming met zoet water.

Schelpdiersector
Niet de zoute wateren, maar de estuariene overgangen van zoet naar zout met nutriëntenaanvoer waren de dragers van de schelpdierteelt. De mosselteelt vindt momenteel vrijwel geheel in het buitenland plaats, waarna de mosselen hier verwateren en als Zeeuwse mosselen op de markt komen. De oesterteelt zit in de problemen door natuurlijke vijanden (o.a. herpesvirus en oesterboorder) en men teelt daarom in de Oosterschelde op zeer arbeidsintensieve getijdentafels. Dat lijkt in de Grevelingen onmogelijk.

Landbouw, industrie en leefbaarheid
Er is in Zeeland al decennia lang sprake van voortgaande verzilting van water en land, aangezien het waterbeheer van beide nu eenmaal niet te scheiden is. Duurzame zoetwatervoorziening is voor de bovengenoemde sectoren van levensbelang. Talloze berichten over toenemende zoetwatertekorten luiden de noodklok. Dat watermanagers het steeds benauwder krijgen maakt bijgaand artikel wel duidelijk. Blijkbaar moet het water eerst aan de lippen staan voor ze de benodigde maatregelen kunnen en mogen nemen. Dit geeft de volgende zin aan: “Vooralsnog denken de watermanagers in Nederland de komende decennia voor voldoende zoet water te kunnen zorgen. Pas later komt de vraag aan de orde of er misschien grootse, dure maatregelen nodig zijn, zoals het afsluiten van nog meer zeearmen.”

Waterveiligheid
De ‘nationale noodberging’ Volkerak-Zoommeer (224 km2), bedoeld om bij het samenvallen van hoge rivieraanvoeren en een hoog zeepeil het rivierwater tijdelijk te kunnen bergen, is onvoldoende. Aanvulling met de bergingscapaciteit van het Grevelingenmeer (385 km2) is gewenst. Op langere termijn zullen meer zeegaten toegevoegd moeten worden voor de waterveiligheid met mogelijk ook een bekken in zee. Het Grevelingenmeer kan als eerste inzetbaar worden, zodra het milieu is verzoet. Naast deze rivierwaterveiligheid, baart ook de zeewaterveiligheid zorgen. Bij 1 meter zeespiegelstijging voldoen de meeste deltawerken (waaronder Oosterscheldekering, Haringvlietsluizen en Maeslantkering) niet meer. De Brouwersdam is echter voor de komende eeuw een klimaatbestendige dijk.

Natuur
Mobiele zoutminnende organismen kunnen bij verzoeting dagelijks het meer verlaten naar zee. Andersom krijgen vissen vanuit zee tijdens het hevelen de kans stroomopwaarts het meer bereiken. Een zeer algemeen zout milieu maakt door ontzilting plaats voor een mondiaal uiterst zeldzaam zoetwatermilieu. De natuur krijgt bij dit alles de kans om mee te liften met deze en nog komende veranderingen.

Klimaatbestendigheid
In de afgelopen eeuw is de gemiddelde temperatuur op aarde met ruim 1 graad toegenomen. Dit heeft direct invloed op het klimaat (weersextremen) en veroorzaakt een zeespiegelstijging van 0,8 tot 1,0 m aan het eind van deze eeuw tot 5 m of meer binnen enkele eeuwen. Willen we niet desinvesteren, dan dienen de maatregelen die we nu nemen afgestemd te zijn op de langere termijn. Van de vier strategieën uit het rapport ‘Strategieën voor adaptatie aan hoge en versnelde zeespiegelstijging’ (Deltares, september 2019), richten de drie globale toekomstbeelden die uitgaan van een behoud van Zeeland zich als vanzelfsprekend op zeewaartse verzoeting van de Zeeuwse wateren.

We raden u dan ook aan om af te zien van de vigerende plannen voor de Grevelingen en met de kennis van nu de verzoeting van het meer in beraad te nemen. Tot slot wensen we u alle voortgang met het traject naar een klimaatbestendige provincie.

Met vriendelijke groet, W. (Wil) Borm Adviesgroep Borm & Huijgens – integraal waterbeheer
T 076-5037411
E [email protected]
W www.adviesgroepbormenhuijgens.nl

Deelnemer aan het Kennisprogramma Zeespiegelstijging

 

3 reacties

DROOGTE: DE FEITEN MOETEN WEL KLOPPEN

  door ,

 

| 01-10-2020 |

 

Nu de warme, relatief droge zomer voorbij is, verschijnen er weer tal van artikelen over het veranderende klimaat en de steeds droger wordende zomers. De droogte wordt langzaam een erkend probleem. Het wordt ook steeds moeilijker voor de klimaatontkenners vol te houden dat er niets aan de hand is. De ongekend hevige natuurbranden in het droge westen van de Verenigde Staten veroorzaken veel schade en langzaamaan gaan steeds meer politici inzien dat de klimaatverandering een groeiend economisch, maatschappelijk en financieel risico gaat opleveren.

Ook in Nederland worden de schaderisico’s voor vastgoed (bodemdaling), landbouw, natuur, arbeidsprestaties en transport steeds duidelijker. In onze delta blijkt de kans op extreem laagwater op onze rivieren – onze transportassen – snel toe te nemen en dit met enorme gevolgen. De Rijn was vroeger een echte smeltrivier waar regenwater zeker in de zomer een ondergeschikte rol speelde. Met het smelten van de gletsjers wordt regenwater steeds belangrijker. De Maas was altijd al een echte regenrivier. Daarom is al meer dan honderd jaar geleden die problematiek opgepakt om de scheepvaart en de continuïteit van het goederentransport op de Maas te borgen door kanalisatie.

De afgelopen jaren was de Rijn steeds vaker beperkt bevaarbaar met alle gevolgen voor het goederentransport over het Rijn-Waal systeem. In de droge zomer van 2018 leden Duitse industriële bedrijven zoals Thyssen-Krupp en BASF, die voor hun grondstoffen en halffabricaten in hoge mate van vervoer over water afhankelijk zijn, grote schades. Voor de Europese en Nederlandse economie zou dit moeten betekenen dat we gaan nadenken over de toekomst van het vervoer over water en met name hoe de bevaarbaarheid van het Rijn-Waal systeem ook in de zomer kan worden geborgd. Als kanalisatie en stuwing van ons riviersysteem een reële optie wordt voor de toekomst moeten onze bestuurders wel in de juiste mindset komen. Dat wil allereerst zeggen: de juiste informatie krijgen. 

De laatste twee jaar wordt er – wanneer het over de droogte gaat –  de fabel hooggehouden dat 1976 een recordjaar zou zijn. Ik heb herhaaldelijk, volstrekt te vergeefs overigens , landelijke media zoals de Volkskrant en de NRC benaderd met de juiste cijfers over droogterecords in Nederland. Daarbij is helder dat 1976 wel een relatief droog jaar was, maar zeker geen record.

Deze ‘kwaliteitskranten’ maakten, als het over de droogte ging, steeds opnieuw dezelfde fout om 1976 als recordjaar aan te duiden, dit  vaak met behulp van een diagram. 1976 was met een gemiddelde neerslag in Nederland van 536,3 mm een stevig droog jaar. Maar 1921 was met een gemiddelde neerslag in Nederland van 387,3 mm ruim 27 % droger.

De ‘bron’ van al die ergernis? De Unie Van Waterschappen. In de septembernieuwsbrief (2020) wordt wederom 1976 als recordjaar aangeduid. Er was op 24 september een speciale editie:  “Droogtespecial: is droogte fake news?” Ja inderdaad:  de UVW veroorzaakt zelf FAKE NEWS!

Waarom maak ik daar een punt van? Nu langzaam tot politici door gaat dringen dat droogte een groeiend probleem is, moeten de feiten wel kloppen. Door de eeuwen heen hebben de gegevens van de waterschappen een belangrijke rol gespeeld bij de voorzorgmaatregelen die genomen werden. Na nieuwe extreme hoogwaterervaringen werden vanaf dat moment de dijken aan die nieuwe ervaringen aangepast. Ervaringen maken immers wijs. Nu droogte een erkend probleem wordt en voorzorgmaatregelen in het zicht komen, moet men zich de ervaringen uit het verleden weer eigen maken.

De ellende nu is dat veel kennis de beleidsmakers niet meer bereikt. Wat gevonden wordt met Google is vaak de kennisgrens. Dat leidt tot eindeloos elkaar na papagaaien (de 1976 is het record: onzin!). Helder moet worden dat ook de kennis uit nog niet digitaal ontsloten archieven en boeken betrokken moet worden bij de beleidsontwikkeling. Zeker als het beleid is dat pas over bijvoorbeeld dertig jaar gerealiseerd zou kunnen zijn, zoals kanalisering van het Rijn-Waal systeem of sluizen in de Nieuwe Waterweg. 

De lage waterstanden van 2018 leverden forse problemen op voor de scheepvaart. De waterstanden in 1949 en 1921 waren nog veel lager. Maar de droogteperiode in 2018 was vergeleken met 1921 KORT. In 1920/1921 duurde deze ZESTIEN MAANDEN! De record droogteperiode liep van september 1920 tot december 1921, waarin alleen januari 1921 qua neerslag een min of meer normale maand was. Een normaal landelijk gemiddelde zou 1094 mm neerlag voor deze periode van 16 maanden in die tijd zijn geweest. De werkelijkheid was 544 mm. Landelijk was er dus een neerslagtekort over die zestien maanden van 550 mm. Dat over een periode van zestien maanden slechts de helft neerslag valt van normaal was ongekend! Lokaal sloeg de droogte nog veel sterker toe. Het ergst getroffen werden het rivierengebied, oostelijk Noord-Brabant, Noord-Limburg en Zeeland. In Gorinchem viel in die 16 maanden nog geen 400 mm. In het Zeeuwse Kerkwerve viel tussen oktober 1920 en september 1921 slechts 223 mm! Het landelijk gemiddelde werd opgetrokken door het noorden. In Vlieland viel in die zestien maanden 806 mm. Dus meer dan twee keer zoveel als in Gorinchem. Behalve dat die zestien maanden zeer droog waren, waren er nog opvallende kenmerken: de gemiddeld hoge luchtdruk en de relatief grote verschillen in dag en nachttemperatuur.

Droogte zal steeds vaker gaan voorkomen. Daar moet rekening mee gehouden gaan worden. Er zijn maatregelen nodig. Water vasthouden op de hoge zandgronden maar ook het waterbeheer op de rivieren zal moeten veranderen. Is die kennis nieuw? NEE!

In “De toekomstige drinkwater voorziening van Nederland”, een publicatie van de Centrale Commissie voor Drinkwatervoorziening uit 1965,  en de rapportage uit 1940 van de Commissie Drinkwatervoorziening Westen des Lands werd al gewaarschuwd voor toenemend drogere zomers en de te verwachte schaarste en verzilting van de zoetwatervoorraden.                                                 Ook  “De waterhuishouding van Nederland”, een nota samengesteld door Rijkswaterstaat uit 1968, maakte al melding van deze (te verwachten) problematiek. Met onder andere het advies: te komen tot sluizen in de Nieuwe Waterweg zodat – in voorkomende gevallen – het zoetwaterverlies van circa 750 kubieke meter per seconde beperkt zou kunnen worden.  

In 2000 bracht de Commissie Waterbeheer 21e eeuw haar rapportage uit. Die rapportage “Waterbeheer voor de 21e eeuw (.PDF)” (WB21) gaat niet alleen over een teveel aan water, maar behandelt nadrukkelijk ook de beschikbaarheid van zoet water. Door de ontwikkelingen in klimaat, bodemdaling en zeespiegelstijging, alsmede veranderingen in het beheer en gebruik van de bodem, veranderen de beschikbaarheid en de behoefte aan zoet water. WB21 zegt daar op een aantal plaatsen iets over. Het meest markant en helder op pagina 72 van het basisrapport: “Specifiek voor Laag Nederland speelt het probleem van de verzilting. Door de zeespiegelstijging en de bodemdaling neemt de verzilting toe in de lage polders langs de kust in Zuidwest Nederland, achter de Hollandse duinenrij. Dit zal consequenties hebben voor het grondgebruik, met name voor landbouw en natuur. Door toenemende verzilting en drogere zomers zal de vraag naar zoet water voor doorspoeling en beregening in West Nederland toenemen. De aanvoer van zoet water zal echter juist afnemen. In Zuidwest Nederland zal de beschikbaarheid van zoet water in toenemende mate een knelpunt worden voor de daar aanwezige glastuinbouw, vollegronds-tuinbouw, bollenteelt en ook de akkerbouw. De commissie wil daarom aandringen op het aanleggen van zoetwatervoorraden binnen de regio’s. Ook de verdeling van rivierwater over diverse watervragers verdient een kritische afweging” ( einde citaat WB21).

Over de droogte van 1920-1921 heeft  Ad Vermaas in 1996 in de Weerspiegel (het blad van de Vereniging voor Weerkunde en Klimatologie) een buitengewoon goed leesbaar stuk geschreven, dat nog steeds actueel is. Eerder schreef ik zelf “Droogte en drinkwater” en “De honger naar zoet water”.

Er moet echt wat gaan gebeuren. De droogteperiodes zullen toenemen met alle gevolgen van dien. De ervaringen uit het verleden kunnen ons helpen de juiste maatregelen te nemen. Dan zullen die ervaringen en de daaruit voortkomende adviezen wel ter harte moeten worden genomen.  De eerste stap moet zijn: eerlijke en juiste informatie. Zeker publicaties van de Unie van Waterschappen moeten niet alleen taalkundig kloppen maar ook de feiten dienen te kloppen. Dan is de kans dat de politiek de juiste maatregelen tijdig gaat nemen groter.

 

Louis van der Kallen.

 

Geen reacties

VERZOETING GREVELINGENMEER

  door , ,

 

| 30-09-2020 |

 

Voor de Deltacommissie was een schatting van de ontziltingsduur van het meer gemaakt. Uitgegaan werd van volledige menging van het meer, gedurende de ontziltingsperiode; de toen beschikbare methodiek. Men realiseerde zich heel wel dat de werkelijkheid anders zou zijn en dat er zich bij het ontzilten verschillen in zoutgehalten voordoen. Ook na de ontzilting komt dat nog in het diepste gedeelte voor. Tevens was men op de hoogte van thermische gelaagdheid in de zomer in diepe meren.

Begin zeventiger jaren werd daarom onderzoek gedaan naar de beste wijze van ontzilten van het Grevelingenmeer.

De opdracht was een effectieve methode te vinden om het meer te ontzilten, waarbij massale sterfte van organismen in de overgangsperiode zo veel mogelijk beperkt blijft. De oplossing  bleek relatief eenvoudig door gebruik te maken van het verschil in gewicht van zoet (licht) en zout (zwaar) water.

Het is de kunst om bij eb het diepere en meest zoute water uit het meer naar zee af te voeren. De uitwateringssluis, de huidige Brouwerssluis, moest daarvoor op de meest strategische locatie in de Brouwersdam komen en dat is in het verlengde van het Brouwershavens Gat. Het was  echter te kostbaar om de sluis op grote diepte aan te brengen. De sluisbodem ligt op N.A.P. -11m.

Voor verzoeting moest er daarom een hulpconstructie komen om het diepere water af te voeren, zoals een  dichtheidsscherm, dat werkt als een “stofzuiger”. De breedte van de “spleet” onder dat scherm was afgestemd op de breedte van de sluis. De hoogte van de “spleet” werd berekend voor optimale aanstroming en doorvoer door de spleetopening (ca. 3m). De hoogteligging van de ingang bij de bodem van het Brouwershavense Gat, die leidt naar de kokersluis, bepaalt de diepte tot waar men wenst te ontzilten. Zo hoeft de verzoeting maar enkele maanden te duren. De beste periode is dan het voorjaar met zijn hoge afvoeren, maar ook omdat in die periode nog geen zuurstoftekort aan de bodem voorkomt. (N.B. Uiteraard kan om beleidstechnische redenen een langere periode worden aangehouden.)

principe ontzilting afgedamd zeegat

In de diepste delen zullen altijd zoute restanten achterblijven, die ook nog gevoed worden door zoute kwel via de bodem en door het grondwater van de eilanden dat heel langzaam ontzilt.

Dat is op zich geen bezwaar.  Het doel is om vrijwel het gehele meer te verzoeten en zoet te houden, zodat  Zeeland er in een droge zomer naar behoefte zoet water aan het meer kan onttrekken. Een situatie die gunstig is voor het waterbeheer van de eilanden en diverse sectoren. Daarbij is het mogelijk om bewust een zoute onderlaag vanuit zee tijdelijk toe te laten om het meer op peil te houden. Dit water kan, zodra er voldoende aanvoer is van rivierwater, weer naar zee geheveld worden.

Vanwege het sterk vervuilde Rijnwater werd de verzoeting indertijd uitgesteld. De kwaliteit van het rivierwater is sterk verbeterd en door een grote en toenemende behoefte aan zoet water  in het zuidwesten komt verzoeting weer in beeld.

Natuur.

Mobiele zoutminnende organismen krijgen de kans om het meer naar zee te verlaten. Andersom kunnen tijdens het hevelen, gedurende eb, vissen vanuit zee stroomopwaarts het meer bereiken. Een zeer algemeen zou milieu gaat plaats maken voor het mondiale zo zeldzame zoetwatermilieu. De natuur krijgt bij dit alles de kans om mee te liften met deze en nog komende veranderingen

Constructieve uitdagingen.

Het dichtheidsscherm is een forse constructie, vanwege de geometrie van het meer. Het beschikt over gesloten zijkanten met op de kop een scherm met een opening aan de onderzijde. Het steekt een stuk het meer in. De bovenstaande schets is het ideale plaatje. Het principe van de opening aan de bodem is eenvoudig en logisch, maar als constructieve opgave kent het zijn eigen uitdagingen. Het voordeel is dat hier geen belemmeringen liggen in de vorm van bestaande constructies, zoals dat wel het geval is bij b.v. de constructieve opgave voor de beoogde nieuwe sluis in de Brouwersdam, waar voor de dam caissons zijn gebruikt. Er zijn diverse constructieve uitwerkingen mogelijk.

De omvang van de constructie wordt mede bepaald door een kosten baten analyse. Oftewel de kosten in relatie tot het effect dat bereikt wordt met de diepte waarop de drempel van de opening komt te liggen, de ontziltingsdiepte. Er blijft een restdiepte over, waar zout(er) water blijft staan. Hoe dieper die drempel ligt hoe minder volume c.q. oppervlakte aan zoute onderlaag overblijft. Bij ontzilting beneden NAP-20m blijft een zoute onderlaag (nagenoeg, op een klein plukje in het Springersdiep onder Oudorp na.) beperkt tot de diepste putten bij Scharendijke en Den Osse in de zuidelijke geul; beneden NAP-30m blijft nagenoeg geen restdiepte over. Tussen scherm en putten wordt een geul op die diepte gebaggerd. Het zoute water in de restantdiepte kan zo gewenst door middel van een pomp op de paar diepste punten opgemengd worden.

N.B. Ontzilting zonder dichtheidsscherm is veel minder effectief en duurt aanmerkelijk langer. Onder de zoete bovenlaag zal er dan altijd een gelaagdheid zijn van verschillende zoutgehaltes. Hoe dan ook zal ook dat voor een belangrijke verlichting van de verzilting van het grondwater op de eilanden zorgen.

 

Ir. W.B.P.M. Lases.

 

Geen reacties

MIJN INBRENG IN DE DIGITALE CONSULTATIE OVER HET ADVIES GEBORGDE ZETELS IN WATERSCHAPSBESTUREN

  door

 

| 14-09-2020 |

 

Wat is uw voornaam/ achternaam?

Louis van der Kallen

 

Wat is de naam van uw organisatie?

Ons Water

 

Wat is uw e-mailadres?

[email protected]

 

1. Hoe bent u betrokken bij water of het waterschap? *
Als AB of DB lid ben ik al vele jaren betrokken bij het bestuur van waterschappen.
Ervaring bestuurlijke functies waterschappelijk:
Van 1993 tot eind 1994 (tot de fusie) lid van het Algemeen Bestuur van het Waterschap Zoomvliet namens “gebouwd”
Van 1995 tot eind 2003 (tot de fusie) lid van het Algemeen Bestuur van het Hoogheemraadschap Westelijk Noord-Brabant namens “bedrijfsgebouwd”
Van 1996 tot eind 2003 (tot de fusie) lid van het Algemeen Bestuur van het Waterschap Scheldekwartier namens “gebouwd”
Van januari 2000 tot eind 2001 (tot de fusie) lid van het Algemeen Bestuur van het Zuiveringsschap Rivierenland namens “bedrijfsgebouwd”
Van 1999 tot eind 2004 (tot de fusie) lid van het Algemeen Bestuur van het Hoogheemraadschap Alm en Biesbosch, namens “bedrijfsgebouwd”
Geheel 2005 lid van het Algemeen Bestuur van het Waterschap Rivierenland, namens “bedrijfsgebouwd”
Van april 2002 tot april 2006 lid van het Algemeen Bestuur van het Waterschap Zeeuwse Eilanden namens “bedrijfsgebouwd”
Vanaf september 2003 tot eind 2007 lid van het afdelingsbestuur Zuid van het Waterschap Rijn en IJssel namens “ingezetenen”
Van 2004 tot eind 2008 lid van het Algemeen Bestuur van het Waterschap Brabantse Delta namens “bedrijfsgebouwd”
Van januari 2009 tot februari 2014 en van februari 2014 tot eind 2017 lid van het Dagelijks Bestuur van het Waterschap Brabantse Delta namens Ons Water/ West-Brabant Waterbreed.
Huidige bestuurlijke functies waterschappelijk:
Van januari 2009 tot heden van het Algemeen Bestuur van het Waterschap Brabantse Delta namens Ons Water/ West-Brabant Waterbreed.

2. Wat is voor u belangrijk op het thema water / waterschap? *
De kwaliteit van het waterschapsbestuur.

3a. Wordt dit belang voldoende recht gedaan in de huidige vorm van waterschapsbesturen? *
Nee

3b. Kunt u dit toelichten? *
Vanaf het begin van de jaren negentig draai ik mee in waterschapsbesturen en heb ze zien veranderen van ‘Boerenrepublieken’ tot de huidige professionele, door managers gerunde organisaties. Als niet boer en als stadsjongen was ik heel lang een buitenbeentje. Begin jaren negentig werd ik lid van het AB van het voormalige waterschap Zoomvliet. Ik was de enige niet van boerenafkomst. Toen ik eind jaren negentig lid werd van het Algemeen Bestuur (AB) van het voormalige Hoogheemraadschap Alm en Biesbosch, namens de categorie “bedrijfsgebouwd” waren er van de 40 AB leden maar een paar met een niet boerenachtergrond. Toentertijd waren ook de dijkgraven vrijwel zonder uitzondering van boerenafkomst. Wat mij toen opviel en wat ik koesterde was de enorme betrokkenheid van de AB leden bij het waterschapsbestuur. Vrijwel ieder AB-lid droeg gebiedskennis bij en verdiepte zich ook in de technische achtergrond van de te behandelende voorstellen. Ook de komst/toename van de groep ‘burgers’ in de categorieën ingezetenen en gebouwd versterkte die betrokkenheid en belangstelling voor de techniek van het waterbeheer. Het bij de verkiezingen gehanteerde personenstelsel trok binnen die ‘burger’ categorieën vooral techneuten aan en mensen met belangstelling voor natuur en milieu. Was je afgestudeerd aan Wageningen (WUR) of de TU Delft of had je een technische universitaire opleiding dan werd je in de categorieën ingezetenen of gebouwd altijd gekozen. Had je een technische HBO opleiding genoten dan was de kans op verkiezing meer dan 80 %. Alfa’s hadden het nakijken!
Met de invoering van het lijstenstelsel in 2008 is dat rap veranderd. De discussies in de AB’s zijn verpolitiekt en gaan zelden nog over de inhoud maar overwegend over geld. Want de taal van het ‘geld’ is een taal die politici, de alfa’s van deze wereld, nog wel snappen. Discussies in AB’s zouden immers alleen op hoofdlijnen gevoerd moeten worden. Want ook de alfa’s, de managers, hebben de DB’s en de dijkgraafposities veelal ingenomen. The last of the mohicans zijn de geborgde zetels, waar de bèta’s nog wel sterk vertegenwoordigd zijn, en ook aan die poten wordt gezaagd. Vanuit de politiek klinken keer op keer de kreten om aan die ‘ondemocratische’ weeffout een einde te maken. Politici. Partij tijgers weten het immers beter. Buiten de ideologische partijen zoals Waternatuurlijk en de Partij van de Dieren en een paar regionale waterpartijen zoals in mijn eigen waterschap West-Brabant Waterbreed http://www.west-brabantwaterbreed.nl/ en Ons Water https://onswater.com/ die één fractie vormen zijn er nauwelijks partijen die de inhoud voorop stellen. Inhoudelijke kennis wordt door de meeste AB leden niet meer nodig geacht. Het besturen op hoofdlijnen is immers het adagium. Dat adagium blijkt in de praktijk zich veelal te beperken tot discussies over geld.
In een thema AB werd in mijn eigen waterschap eind vorig jaar de stelling geponeerd:
“een AB lid hoeft niet alle technische kennis te hebben om tot goede besluitvorming te komen”. Ik was de enige die de stelling onderschreef. Ook nadat de stelling, in de discussie, enigszins werd afgezwakt (“alle” eruit) bleef ik eenzaam aan mijn kant van het met de voeten stemmen. Het ging immers om de hoofdlijnen.

4a. Als we kijken naar de grote opgaven waar waterschappen onderdeel van uitmaken, vindt u dan dat de waterschapsbesturen volledig via de waterschapsverkiezingen moeten worden samengesteld?
Nee

4b. Kunt u dit toelichten?
Hoewel ik deel uit maak van het gekozen deel. Moet ik constateren dat de bestuursleden van de geborgde zetels gemiddeld de meest deskundige en de meest betrokken bijdrage leveren. Het waterschap heeft de kennis ingebracht door de geborgde vertegenwoordigers NODIG!

Op 5 juni 2020 heeft de Adviescommissie geborgde zetels bij waterschapsbesturen haar rapport ‘Geborgd gewogen advies over de geborgde zetels in waterschapsbesturen’ aan de minister van Infrastructuur en Waterstaat aangeboden. Daarin adviseert de commissie om de geborgde zetels af te schaffen.
5. Bent u het eens of oneens met de afschaffing?
Oneens

6. Als de geborgde zetels worden afgeschaft, wat gaat er in uw ogen dan beter? *
Als de geborgde zetels worden afgeschaft wordt steeds duidelijker dat het bestuurlijk in de waterschappen steeds meer gaat lijken op de ‘nadagen’ van het Romeinse Rijk. De alfa’s krijgen dan ook daar de absolute macht . Bestuurlijke waterkennis/technische water kennis verdwijnt en de politieke zelfbevrediging zal uiteindelijk Amersfoort aan Zee dichterbij brengen. Niets zal er dan beter gaan.

7. Als de geborgde zetels worden afgeschaft, wat baart u dan zorgen? *
De verdere politisering van het waterschapsbestuur. En een toenemend gebrek aan ervaring en liefde voor het waterbeheer.

De commissie schetst tevens een alternatief scenario met een gereduceerd aantal geborgde zetels. Als gekozen wordt voor handhaving van de geborgde zetels schetst het advies een alternatief scenario, namelijk om de categorieën ‘ongebouwd’ en ‘natuurterreinen’ in ieder waterschap elk twee zetels in het bestuur toe te kennen en de wettelijk toegewezen zetel in het dagelijks bestuur te schrappen. Voor de categorie ‘gebouwd’ komen de geborgde zetels te vervallen. De nu nog aanwezige rol van de provincies om een besluit te nemen over het aantal en de verdeling van de geborgde zetels vervalt daarmee.

8. Bent u het eens of oneens met dit alternatieve scenario?
Oneens

9. Als het aantal geborgde zetels volgens bovengenoemd alternatief scenario gereduceerd wordt, wat gaat er in uw ogen dan beter? *
Dit scenario is slechts een doekje voor het bloeden en een stap naar de opheffing van het waterschap als zelfstandige functionele overheid. Ook dan zal er niets beter gaan. Wel slechter!

10. Als het aantal geborgde zetels volgens bovengenoemd alternatief scenario gereduceerd wordt, wat baart u dan zorgen? *
De verdere politisering van het waterschapsbestuur. En een toenemend gebrek aan ervaring en liefde voor het waterbeheer in het bestuur.

11. Heeft u nog overige reacties op het advies van de commissie? Deze kunt u hier toelichten.
Het was een commissie van politici. Soms met een vermomming als waterschapbestuurder. Zonder een echt oog voor het waterbeheer door de eeuwen heen. Helaas denken politieke partijen dat ze de wijsheid in pacht hebben. Niemand heeft de moed om de politisering van de waterschappen vanaf 2008 is te onderzoeken. Bijvoorbeeld op basis van de bestuurlijke in breng voor en na die datum.   

 

Geen reacties

WATERKERING BIJ RAAMSDONKSVEER, KENMERK W20004

  door ,

Bergen op Zoom, 14 september 2020

 

Aan het Dagelijks Bestuur van het Waterschap Brabantse Delta

Per e-mail

 

BETREFT: WATERKERING BIJ RAAMSDONKSVEER, KENMERK W20004

 

Geacht Dagelijks bestuur,

 

Bij een werkbezoek aan Raamsdonksveer hebben onderstaande leden van de fractie Ons Water /Waterbreed moeten constateren de waterkering/damwand ter hoogte van de Aakschipper een aantal ons verontrustende kenmerken heeft. Van al deze kenmerken zijn foto’s beschikbaar.

Onder Andere:

  • De betonsloof op de damwand heeft met name aan de onderzijde een aantal diepe scheuren en op een enkele plek ligt de roestende bewapening bloot.
  • Op een aantal plaatsen sluit de betonsloof niet of nauwelijks aan op de damwandplaten.
  • De damwand staat op een aantal plaatsen bol/hol.
  • Diverse aandraaipunten van de groutankers lekken (water/slib)
  • Veel naden lekken (water/slib).
  • Eerdere reparaties (kitten) hebben deels gewerkt.
  • Uit/op sommige naden groeit mos c.q. planten.
  • Over vrijwel de volle lengte van de damwand is omstreeks de waterlijn veel afschilfering te zien van de opgebrachte verf/coating.

Het geheel maakt een verwaarloosde, ondeugdelijke indruk. Het verlies aan grond kan naar ons gevoelen leiden tot snellere roestvorming en daarmee dikteverlies en vermindering aan sterkte.

In afwachting van uw reactie,

namens de fractie Ons Water/Waterbreed,

hoogachtend,

 

J.Slenders,
L.H. van der Kallen.

 

Geen reacties

’T OUDE MAASJE, KENMERK W20003

  door ,

Bergen op Zoom, 14 september 2020

 

Aan het Dagelijks Bestuur van het Waterschap Brabantse Delta

Per e-mail

 

BETREFT: ’T OUDE MAASJE, KENMERK W20003

 

Geacht Dagelijks bestuur,

 

Bij een werkbezoek aan Raamsdonksveer hebben onderstaande leden van de fractie Ons Water /Waterbreed moeten constateren dat het waterschapdeel van het haventje waarin zich het waterschapvaartuig ’t Oude Maasje bevindt er matig onderhouden bij ligt.

Veel opschietend onkruid en in vergelijking met het havendeel dat in bezit van een derde is veel slib op de bodem van het haventje. Beide constateringen getuigen niet van een goed nabuurschap! Van een overheid mag verwacht worden dat de staat van onderhoud van haar eigendommen geen overlast bij derden veroorzaakt.

  • Graag actie op dit punt.

Een tweede punt waar de fractie aandacht voor vraagt is het vaartuig ’t Oude Maasje zelf . Op ons ter hand gestelde foto’s is te zien dat het vaartuig bij  hoogwater deels klem heeft gezeten onder de betonnen rand van de damwand waarbij mogelijk de loopbrug vervormd is. Ook de staat van onderhoud van het vaartuig is geen reclame meer voor een overheidsorganisatie. Een omwonende verklaarde dat het vaartuig de afgelopen jaren slechts éénmaal van zijn plek is geweest.

Bij een dergelijk marginaal gebruik is verkoop van het vaartuig en het havendeel mogelijk een te overwegen optie. Mocht u dit niet van plan zijn, dan is onderhoud geboden.

In afwachting van uw reactie,

namens de fractie Ons Water/Waterbreed,

hoogachtend,

 

L.H. van der Kallen.

 

Geen reacties

EEN ZOET OF ZOUT GREVELINGENMEER XI

  door , ,

 

| 14-09-2020 |

 

Bewustwording en conclusies :

In het kader van klimaatverandering en zeespiegelstijging  is het dringend gewenst om zoet water zo lang mogelijk vast te houden en om de zoutwatergrens zo dicht mogelijk bij de kust te brengen. De verzilting van het land wordt zo maximaal tegengegaan. De verdroging neemt steeds verder toe en zo ook de piekbehoefte aan zoet water. Er is een grote inhaalslag te behalen in het zoetwaterbeleid en de klimaatbestendigheid van Zeeland  door het Grevelingenmeer zoet te maken, wat ook de oorspronkelijke bedoeling van dit meer is.

Na de ramp van 1953 besefte men hoe naast waterveiligheid de zoetwatervoorziening  essentieel is voor onze toekomst. Dat vertaalde zich in het authentieke Deltaplan met de afsluiting van zeegaten en de aanleg van zoete Zeeuwse meren.

Het besef van deze noodzaak raakte in de zeventiger jaren op de achtergrond  en onder invloed van een behoudende milieubeweging is te snel besloten om de Oosterschelde onder nieuwe omstandigheden puur zout te houden, evenals de toen reeds afgesloten wateren, waaronder de Grevelingen en het Veerse Meer. De Westerschelde is en wordt uitgebreid met zout watermilieu ten koste van zoet landmilieu.

Na een halve eeuw verziltingbeleid heeft de natuur zich niet naar wens ontwikkeld en zijn de  Zeeuwse wateren extreem verzilt. Het veroorzaakt een steeds grotere verzilting van het grondwater, die nog generaties doorzet. De uit dit verziltingbeleid voortvloeiende rapporten, zoals  het Uitvoeringsprogramma ZWD en de Rijksstructuurvisie Grevelingen en Volkerak –Zoommeer, leidden tot plannen, die zo de problemen voor mens en natuur vergroten. Bij de Grevelingen blijken bovendien de voorgestelde investeringen in maatregelen door middel van een nieuwe grote opening in de Brouwersdam niet bij te dragen aan de beoogde menging van het water.

De gevolgen van verzouten worden steeds meer zichtbaar. De zoetwatervoorziening komt steeds verder in de knel en de verzilting gaat door. Met de startnota Zeeuwse Deltaplan Zoet Water geeft de provincie aan dit te onderkennen, maar ze zal het met alleen symptoombestrijding op het land niet kunnen redden, maar denkt toch met het verziltingbeleid door te kunnen gaan. De voorgestelde kunstmatige aanvoer van zoet water is heel begrensd, lokaal en van beperkte duur. Dit in tegenstelling tot natuurlijke rivieraanvoer. Bestrijding van de oorzaak, het te hoge zoutgehalte van de wateren, zou voorop moeten staan. In Zeeland, waar water en land elkaar afwisselen, is het waterbeheer van beide niet te scheiden.

Juist nu is het van groot belang dat het provinciebestuur de principiële kwestie van een zoet Grevelingenmeer op de agenda plaatst en er uitgebreid de tijd neemt, om vervolgens fundamentele beslissingen van algemeen belang voor de verdere toekomst te nemen.

Van alle water op aarde is 97% zout. Zoet oppervlakte water is uiterst schaars, minder dan een tienduizendste van al het water. Van dit schaarse en kostbare water stoomt er relatief veel door Nederland, een land met een waterhuishouding die er nog altijd niet in slaagt om voldoende zoet water vast te houden. Het meeste stroomt ongebruikt naar zee. Eind 2021 moeten alle EU-lidstaten hun nationale stroomgebiedbeheerplannen voor de laatste periode van de Kaderrichtlijn Water-0peratie (2022-2027) bij Brussel indienen. Het is nu moment om bij te sturen.

 

Ir. W.B.P.M. Lases.

 

Geen reacties

EEN ZOET OF ZOUT GREVELINGENMEER X

  door , ,

 

| 10-09-2020 |

 

Bijkomende effecten sluis in de Hompelgeul.

De bedachte sluis in de Hompelgeul werkt tegen een klimaatbestendig zoetwaterbeleid, het algemeen belang, en zorgt voor een toenemend zoutwaterpeil op het meer tot de Grevelingendam i.p.v. niet verder dan de Voordelta. De eerste tijd zal het zoute meer wel op het beoogde peil van NAP -0.30 m te houden zijn, maar dat is eindig. Naarmate de zeespiegelstijging sneller gaat, zal het moment eerder komen, dat de sluis dicht gezet moet worden om te voorkomen dat de eilanden overspoeld raken met zout water. Overigens constateerden Wattel (1996) en Hoekesema (2002), dat er zich diverse situaties zich op het meer voordoen waarom de sluis tijdelijk gesloten moet zijn, zoals door hydrologische omstandigheden, visserij en broedende vogels. Daarnaast zal de sluis frequenter gesloten moeten worden vanwege minder hoge vloeden dan alleen stormvloed. Wat dragen deze verstoringen in combinatie met het beoogde zeer beperkte getij bij aan een nu nog stabiel ecosysteem?

De gedachte om in de toekomst met pompen de waterspiegel op een maximaal toelaatbaar peil te kunnen handhaven, kan men vergeten. Dat kost een vermogen aan energie. Het zal de energieopbrengst van een waterkrachtproject in de sluis overtreffen. Bovendien is het ook niet de bedoeling van zo’n waterkrachtproject om het daarvoor te gebruiken.

In het noordwestelijk gebied voor de Brouwersdam wordt gestaag een kustfundament door de zee opgebouwd tegen de dam. Een enorme vooroever, die de bescherming sterk verhoogd en veel body geeft aan de dam. Een natuurlijk aan- en opzandingsproces. Dat gebied zorgt voor een grote ecologische ontwikkeling. Het is volstrekt tegennatuurlijk om dit proces deels ongedaan te willen maken en te verstoren met een toegangsgeul voor een sluis, die moet gaan voorzien in aanvullende biologische wensen op het kunstmatige meer. Het is momenteel een groot gebied voor vrije recreatie. De toegangsgeul zorgt voor zeer gevaarlijke situaties en maakt vrije recreatie over grote lengte onmogelijk.

Wat is nu eigenlijk de betekenis van die Flakkeese spuisluis voor het waterbeheer in combinatie met de geplande sluis? Het idee is, dat zo doorspoeling gerealiseerd wordt en het meer ververst. Helaas, werkt dat niet. We kennen dit soort plannen al vanuit de 15e eeuw om de verzanding van het Zwin tegen te gaan. We hebben dus ervaring en kennis waarom het niet zo werkt. (Doorspoeling en verversing is alleen te bereiken met rivierwater.) Via de Oosterschelde loopt de getijgolf richting Zijpe en vlak erna ook via het Brouwersdam richting Grevelingendam. Ergens in die omgeving botsen de twee getijgolven en ontstaat er wantij, dat een beetje heen en weer slingert. De stroming stagneert daar, maar dat wisten we al, want daarom is de Grevelingendam juist in het wantijgebied aangelegd. Ook de Flakkeese spuisluis, als deze werkt, zorgt lokaal voor en achter de sluis voor een beperkte uitwisseling door heen weer stromen door de sluis onder invloed van het restantje getij. De wind kan helpen, die uitwisseling iets uit te breiden. Net zoals tussen Voordelta en Grevelingenmeer, zal door die uitwisseling nog sterker tussen Grevelingenmeer en Zijpe een vereffening van het water aan weerszijden plaatsvinden en neemt het effect af. Deze spuisluis heeft voor het waterbeheer zo weinig zin. Hooguit lokaal iets. Overigens heeft sinds de opening in 2017 deze sluis maar enige maanden gewerkt. De invloed van de sluis is echter nooit helder bekeken. Het kan juist zo zijn, dat door een lager zoutgehalte in het Zijpe de gelaagdheid op het meer versterkt wordt.

 

Ir. W.B.P.M. Lases.